Skírnir - 01.01.1977, Qupperneq 165

HERMANN PÁLSSÖN
Sögur bornar saman
Gisla saga og Droplaugarsona saga
Eitt af því sem valdið hefur töluverðum heilabrotum við rann-
sóknir á Islendingasögum eru áhrif einnar sögu á aðra. Þótt
margt sé prýðilega gert á þessu sviði, skortir enn heildarsýn yfir
vandamálið, og auk þess er könnunaraðferðum að ýmsu leyti
ábótavant. Eins og mönnum hefur löngu verið ljóst, eru lýsingar
á vígum þeirra Þorgríms goða í Gisla sögu og Helga Ásbjarnar-
sonar í Droplaugarsona sögu svo svipaðar livor annarri í einstök-
um atriðum að þar hlýtur að vera um einhvers konar áhrif að
ræða. Allt fram á fimmta tug aldarinnar gerðu menn ráð fyrir
því að lýsingin á vígi Þorgríms hefði í munnlegri geymd sætt
áhrifum af frásögnum um víg Helga,1 en síðan inngangur Björns
Karels Þórólfssonar að Gísla sögu í íslenzkum fornritum kom út,
munu flestir hallast að þeirri skoðun hans að höfundur hafi
stuðzt við Droplaugarsona sögu skráða.2 Niðurstöður Björns eru
vafalaust réttar, svo langt sem þær ná, en hitt hefur aldrei verið
kannað til hlítar, að hve miklu leyti höfundur Gísla sögu kann
að hafa notað önnur atriði Droplaugarsona sögu en lýsinguna á
vígi Helga. Ritgerð þessari er ætlað það hlutverk að gera gleggri
grein fyrir skyldleika þessara sagna en áður hefur verið gert.
Samanburður á sögum þessum er einkar torveldur af þeirri
ástæðu að Gisla saga er til í tveim sundurleitum gerðum, og
hefur samband þeirra aldrei verið skýrt til hlítar.3 Styttri gerð
sögunnar er yfirleitt listrænni en hin lengri, sem auk þess er
ekki varðveitt í heilu lagi. Einsætt er að ekki verður komizt að
öruggri niðurstöðu um frumgerð Gisla sögu nema helztu handrit
hennar séu könnuð til hlítar. Hér verður slíkt ekki reynt, enda
eru nú aðrir fræðimenn að fást við rannsóknir á gerðum sög-