Skírnir - 01.01.1977, Qupperneq 185

SKÍRNJR HLjÓÐFIiÆÐi: VISINDAGREIN í ÞROUN 183
í þróun íslenzkrar hljóðfræði, en einkum getið um þróunina
síðan 1967, en hana er enn sem komið er ekki að finna í neinu
yfirliti.
Telja má, að íslenzk hljóðfræði hefjist með Fyrstu málfræði-
ritgerðinni, en fram til 1800 má segja, að varla sé nein þróun
merkjanleg. Upp úr því fer vaxandi áhuga að gæta. Atriði ís-
lenzkrar hljóðfræði fara að birtast í bókurn um almenna hljóð-
fræði. Þótt sumt sé þar á misskilningi byggt, er annað frum-
legar athuganir t. d. framlag Rasmus K. Rasks í ritum hans. Árið
1894 birtir Sveinbjörn Sveinbjörnsson fyrsta íslenzka textann í
ldjóðritun Alþjóðasambands hljóðfræðinga og síðar aðra texta
1905 og 1906. — 1905 og 1908 birtir H. Buergel Goodwin tvær
miklar ritgerðir um íslenzka hljóðfræði. Margt er á misskilningi
byggt í þessum ritgerðum, en varð þó tilefni til umræðna og
hvatning til nýrra athugana. Jón Ófeigsson var fyrsti íslendingur
til að rita gott hljóðfræðilegt yfirlit nútímaíslenzks framburðar.
Er það prentað framan við Blöndalsorðabók og eykur mjög gildi
þeirrar ágætu bókar. Árið 1924 birti franski hljóðfræðingurinn
Jean Poirot fyrstu grein um íslenzka hljóðfræði, sem unnin er
úr gögnum tækjahljóðfræðinnar. Grein þessi fjallar um nef-
hljóðin og byggist á úrvinnslu kymógrafkúrva. Árið 1927 birti
próf. Stefán Einarsson hið stórmerka rit sitt um íslenzka hljóð-
fræði byggt á sömu aðferð og 1931 gaf hann út stutt rit um
samanburð austfirzks og sunnlenzks framburðar. Rit Stefáns
eru meistaralega unnin og leggja í raun grundvöll að íslenzkri
hljóðfræði sem vísindagrein, þótt að ýmsu séu þau götótt og
margar spurningar komi upp við lestur þeirra. í kennslubók
sinni (1967) hefur Stefán Einarsson gefið gott og traust yfirlit
um íslenzkan framburð. Telja ber næst framlög Sveinbjörns
Sveinbjörnssonar (1933), Bruno Kress (1937) og Sveins Berg-
sveinssonar (1941), sem ritað er í anda kenninga Zwirners.
Um íslenzkar mállýzkur — réttara væri að segja framburðar-
afbrigði — eru rit Björns Guðfinnssonar (1946, 1947, 1964) ýtar-
legust. Hvort sem menn eru sammála Birni eða ekki, hljóta
allir að viðurkenna, að rit lians eru fræðileg afrek og traustar
heimildir.
Um íslenzka hljóðkerfisfræði ber að nefna ritgerðir Kemp