Tímarit Máls og menningar - 01.11.2012, Page 38

B j a r n i R a n d v e r S i g u r v i n s s o n
38 TMM 2012 · 4
nokkuð „sem fleiri mættu tileinka sér“.65 Þá var einnig efnt til sýningar á
mótmælaspjöldum Helga og ljósmyndum Gunnars V. Andréssonar af honum
í sýningarsal Norræna hússins snemma árs 201066 en fjölmiðlar gerðu þessu
öllu allítarleg skil. Í forsíðuviðtali við Morgunblaðið segist Sveinn Þórhalls-
son galleríisti, sem keypt hafði nokkur skilti nokkru fyrir andlát Helga, líta
á þau sem listaverk.67
Svo fór að tveir aðskildir hópar afhjúpuðu hvor sitt minnismerkið um Helga
á sama götuhorninu, sá fyrri í ágúst 2010 en sá síðari mánuði síðar þegar ár
var liðið frá andláti hans. Að fyrra minnismerkinu stóðu þrír kennarar úr
Vísinda félagi Menntaskólans við Sund ásamt eiganda ljósmyndaverslunar í
nágrenninu og var því komið fyrir á einkalóð.68 Að síðara minnismerkinu,
hellu sem á stendur „Hver skapaði sýkla?“ og kostuð var af steinsmiðjunni S.
Helgason, stóðu hins vegar Vantrú og Alexander Freyr Einarsson sem jafn-
framt efndu til minningarstundar um Helga af því tilefni.69
Bannhelgi
Af þessu er ljóst að fjölmenn aðdáendahreyfing hefur á síðari árum myndast
í kringum Helga Hóseasson. Ástæðurnar fyrir því geta verið margvíslegar
og hóparnir fjölbreyttir sem finna til einhvers konar samstöðu eða sam-
kenndar með honum. Þannig taka ýmsir undir trúarbragðagagnrýni Helga,
segja brotið á mannréttindum hans og draga upp svarta mynd af kirkju
og kristindómi. Aðrir kunna að finna samkennd með honum sem „litla
manninum“ sem beittur hafi verið órétti af veraldlegum og kirkjulegum
yfirvöldum, enginn ráðamaður vilji hlusta á og þegar hann, annars frið-
samur maðurinn, grípi í örvæntingu sinni til róttækari aðgerða eins og að
sletta skyri á æðstu ráðamenn, sem aðeins hafi sýnt honum fyrirlitningu, sé
hann keyrður með fullu afli í götuna af lögreglu og handtekinn. Enn öðrum
er hann fulltrúi hins þrjóska alþýðumanns sem lætur ekki beygja sig, sbr.
Jón Hreggviðsson eða Bjart í Sumarhúsum hjá Halldóri Laxness. Ef til vill er
útbreidd óánægja meðal almennings með yfirvöld í kjölfar bankahrunsins
í október 2008 hluti af skýringunni á því mikla fylgi sem Helgi hefur
öðlast í uppreisn sinni gegn yfirvaldinu. Heimildamyndin, bóka- og
greinaskrif og netumræðan sýna samt að um Helga hafði myndast vaxandi
aðdáendahreyfing löngu fyrir bankahrunið. Sé litið á Helga sem trúarlegan
leiðtoga, ekki síst vegna afstöðu hans í trúarefnum, er hann fremur ein-
staklingshyggjuleiðtogi (cultic) en sértrúarhópsleiðtogi (sectarian) þar sem
hann kemur engu skipulagi á fylgismenn sína, veitir þeim ekkert félagslegt
taumhald og gerir engar kröfur um kennivald.70 Hann er aðeins leiðtogi að
því marki sem fylgismenn hans gera hann að leiðtoga sínum, tákngervingi
og fyrirmynd og sækja til hans innblástur.
Í kennslustundinni þegar umræðan um minnisvarðann stóð sem hæst fór
ég almennum orðum um öll þessi helstu atriði og varpaði fram þeirri spurn-