Bibliotheca Arnamagnæana - 01.10.1957, Blaðsíða 24
6
BIBELOVERSÆTTELSER
af gode grunde mindre skarpt i årene efter 1896, da man fandt brudstyk-
ker (kap. III-XVI, det meste af XXX-XXXIX og XL-LI m.m.1) af et
hebræisk Eccli.-håndskrift af betydelig ælde.
Navnet Ecclesiasticus blev af Rufinus (ca. 345-410) opfattet, somom
skriftet, hvilket han ikke tillagde kanonisk gyldighed, var af almindelig
kirkelig, dvs. ikke kanonisk art. Det synes at tyde på en viss veneration,
der kun kan forstås i forbindelse med den relativt centrale plads, Eccli.
har haft og stadig har i den katolske kirke. Både Eccli. og Prov. må i
middelalderen, uden at det nu kan anses for muligt i enkeltheder at påvise
i hvor høj en grad, have været genstand for en betydelig opmærksomhed
hos det belæste kirkefolk. Allerede fra det 13.-14. årh. findes i visse af
Valdesernes håndskrifter af NT. tilføjet enkelte bøger af GT., fornemme-
lig visdomsbøgerne, Salomons ordsprog, Prædikerens bog, Højsangen,
dele af Salomons visdom og Jesu Sirachs bog. Og det skyldes sikkert
kun tilfældigheder, at vi ikke har overleveret langt flere eksempler på
disse visdomsbøgers store popularitet.
Kendskabet til såvel Eccli. som Prov., der begge indeholder livsvis-
dom og etiske forskrifter, som bygger på hellenistisk-jødisk tradition, må
naturligvis være kommet til Island med den katolske kirke, og nærmere
bestemt med Hieronymus’ tekst. De har formodentlig af den lærde ver-
den været anset for værdige paralleller til hjemlige værker som Håvamål
og Konungs skuggsjå, der også indeholder betydelig livsvisdom.
Med reformationen er kendskabet til disse visdomsbøger blevet for-
nyet, og det er vel faldet ret naturligt, at disse skrifter er blevet udsendt
af Holar-trykkeriet, eftersom de for biskop GuQbrandur Torlåksson har
foreligget i manuskript oversat til islandsk af den første lutherske biskop
i Skålholt, Gissur Einarsson.
De to visdomsbøger synes også på Island at have opnået en ret be-
tydelig popularitet. Herom vidner ikke blot den relativt rigelige overleve-
ring i håndskrifterne, men også den hidtil upåagtede oversættelse af det
danske uddrag af Prov. og Eccli. Christelige Spørssmaal (jfr. side 79ff.)
og séra Jon Bjarna(r)sons gendigtning Jesus Syrach Bok/snuenn j Rijmur,
der er optaget i GuSbrandur Dorlåkssons Visnabok fra 1612 (Monu-
menta Typographica Islandica V, Kbh. 1937).
1 Jfr. Det gamle Testamentes apokryfiske Bøger i ny Oversættelse (Prøveoversættel-
sen) af Holger Mosbech og H. J. Mygind, Kbh. 1938, s. 91-92, og R. H. Charles The
Apocryphia and Pseudepigrapha of the Old Testament, Oxford 1913, s. 271 f.