Heilbrigt líf - 01.12.1941, Blaðsíða 27

latneska orðinu tuberculum, sem þýðir smáhnútur). Áður
var aðalnafnið ftisis, en það er grískt orð og þýðir tær-
ing, og var jafnframt samnefni allra þeirra sjúkdóma, er
tærðu líkamann.
Annars er eins og læknar á fyrri hluta 19. aldar-
innar geri sér síður grein fyrir næmi sjúkdómsins. Vís-
indalega hafði eigi tekizt að færa sönnur á, að veikin
bærist mann frá manni, þó að einstöku læknar fullyrtu
stöðugt, að svo væri. Það var fyrst Klenke, sem sýndi
fram á það með óyggjandi rökum árið 1843, að berkla-
veikin væri smitandi sjúkdómur og staðfesti þar með
álit þeirra Isokratesar og Galenusar. Þó er Frakkinn Ville-
min vanalega talinn eiga heiðurinn af þessari uppgötv-
un. Árið 1865 tókst honum að sýkja kanínur með berkla-
veiki á þann hátt að dæla berklamenguðum efnum inn í
hold þeirra. Var með því talið vísindalega sannað, að
sjúkdómurinn væri smitandi.
Nú var tekið að leita sýkilsins af miklu kappi. Það var
einmitt um þessar mundir (1860—1880), að menn fundu
sýkla fjölda margra skæðra, smitandi sjúkdóma, og átt-
uðu sig bæði á smitunarháttum þeirra og hverjum vörn-
um yrði beitt gegn þeim. Til þess að sanna, að ákveðinn
sýkill væri orsök ákveðins sjúkdóms var þess krafizt:
1) að sýkillinn fyndist alltaf í hinum sýktu.
2) að hægt væri að einangra sýkilinn frá öðrum sýklum
og rækta hann á þar til gerðu fóðri.
3) að smitun með hinum hreinræktuðu sýklum kæmi
alltaf af stað hinum upprunalega ákveðna sjúkdómi,
4) að sami sýkill fyndist alltaf í þeim, sem á þann hátt
hefðu verið sýktir.
Á fundi lífeðlisfræðinga í Berlín 24. marz 1882 til-
kynnti þýzki læknirinn Robert Iioch (1843—1910), að
Heilbrigt líf
131