Heilbrigt líf - 01.12.1941, Blaðsíða 78

til í hópi berklaveiks fólks. Að vísu gengu mislingar ekki
nema tvisvar á 19. öldinni, 1846 og 1882, en í bæði skiptin
gengu þeir um allt land að kalla og voru hin skæðasta
drepsótt, einkum mislingarnir 1846. Ræður að líkindum,
að þeir muni þá ekki hafa skilið margt eftir lífs af berkla-
veiku fólki, er þeir höfðu lokið umferð sinni. Inflúenzan
gekk a. m. k. 16 sinnum á 19. öldinni, og var stundum afar
skæð. Er t. d. talið að inflúenzan, er geisaði um allt land
1843, hafi drepið 2000 af 57—58000 landsmönnum. Hefir
hún eftir því verið margfalt mannskæðari en spænska
veikin 1918, sem margir muna, og mun hafa valdið meiri
manndauða á skömmum tíma en nokkur annar sóttarfar-
aldur á þessari öld. Og meira og minna þungar kvefsóttir
gengu á hverju ári, auk taugaveiki og margra annarra far-
sótta, sem ætla má að og hafi gert sitt til þess að fækka
þeim, sem veilir voru fyrir, hvort heldur af völdum berkla-
veiki eða annarra sjúkdóma. Víst er, að svo var þetta um
holdsveikt fólk. Það var jafnan meðal hinna fyrstu, er
hrundu niður í harðindum og stórsóttum. Þannig telur
Hannes biskup Finnsson í riti sínu ,,Um mannfækkun af
hallærum“, að mjög fátt holdsveikt fólk hafi lifað af móðu-
harðindin, og Dr. Ehlers segir (Holdsveikismálið, bls. 13),
að mislingasóttin 1846 hafi drepið þorra holdsveiks fólks,
er þá var uppi.
Efniságrip.
Að endingu skal reynt að draga saman í stutt mál, hver
áhrif ég tel líklegt að breytingar þær, sem hafa orðið á
högum þjóðarinnar í seinni tíð, hafi haft á tíðni sjúkdóma
og kvilla, og heilsufarið yfir höfuð.
1) Flutningur þjóðarinnar úr sveitum í bæi má ætla að
hafi að öðru jöfnu haft meiri áhrif til ills en góðs, þótt
þess gæti ekki, vegna þess, að jafnframt þessum flutning-
um hefir aðbúð og hollustuhættir tekið stórbreytingum til
182
Heilbrigt líf