Jörð - 01.06.1948, Page 103

293
JÖRÐ
vöntun á vinnuafli yrði fljótt alltilfinnanleg.. En þótt mest bæri
á vöntun kunnáttumanna, sérfróðra manna, þá var þetta ekk-
ert sérstakt íyrir iðnaðarmenn. Það vantaði menn á öllum svið-
um. Það vantaði verkfræðinga, húsameistara, vélstjóra, sjó-
menn, verkamenn, bændur o. s. frv. Eftir að setuliðin fóru og
vinnu hjá þeim lauk, tók hið opinbera upp svo rniklar og örar
framkvæmdir, að sama öngþveitið liélt áfram hvað vinnuaflið
og vinnusiðferðið snerti. En þegar fjármagnið var þrotið og
atvinnulífið hlaut að dragast saman af sjálfu sér, setti ríkisvald-
ið á stofn yfirstjórn í ríkinu, til þess að takmarka framkvæmd-
irnar.
UM 2. Þetta ákvæði er í sjálfu sér miklu varhugaverðara, því
ef einhverri iðngrein dytti í hug að misnota þessa aðstöðu,
þá getur hún lokað lienni alveg, og það hefur því miður komið
fyrir, en ekki í járniðnaði og ekki í rafmagnsiðnaði, sem þó
voru rnest notaðir til áróðurs, af því að þar er þróunin örust
og bar mest á vöntun iðnlærðra manna. Af fimmtíu iðngrein-
um fyrir stríðið, höfðu fjórtán gert umrædda samninga, þar af
tvær lokað alveg um tíma. Hjá flestum hinna voru ákvæðin
svo rúm, að rífleg fjölgun gat orðið í iðninni. Nú teljast iðn-
greinarnar 54 og liafa aðeins 5 af þeim samninga um takmark-
anir, sem farið er eftir. Þar af ein iðngrein, sem takmarkar um
skör frain. Sú takmörkun skiptir þó litlu fyrir þjóðarbúskap-
inn, sem betur fer.
Það hefur því vitanlega verið frá öndverðu og er enn firra
ein, að iðnaðurinn sé lokaður fyrir fjölgun almennt, eða hafi
nokkurntíma verið það.
En einmitt þetta síðara ákvæði varð þó til þess, og áróður sá,
sem að framan er nefndur, að málið komst inn á Alþingi, og
frumvarp til breytinga á lögunum borið fram. Ráðherra sá,
sem þessi mál þá heyrðu undir, Emil Jónsson, gat ekki fallist
a breytingartillögurnar, sem fyrir þinginu lágu, og fékk þær
stöðvaðar með því að lofa að láta taka lögin til gagngerðrar
endurskoðunar. Skipaði hann til þess nefnd, og áttu í henni
sæti fulltrúar frá öllum aðilum. Þessi nefnd samdi nýtt, frjáls-
legt frumvarp til iðnfræðslulaga, þar sem framannefnd ágrein-