Hugur - 01.01.1988, Blaðsíða 38

VERUFRÆPI
HUGUR
Nú kann það að vera rétt að hlutir séu misraunverulegir; að til
dæmis efnishlutir hafi meiri tilvist en skuggar og eigi meira
tilkall til að teljast með frumeiningum veruleikans; eða að sjór-
inn sé raunverulegri en öldumar á honum og ég sjálfur sé til í
ríkara mæli en til dæmis hugrenningar mínar og skynjanir.* * * 9 En
með þessu er alls ekki sagt að öldur, skuggar og skynjanir séu
ekki til heldur aðeins að þessir hlutir séu ekki á meðal frum-
eininga veruleikans eða ekki eins mikið til og sumt annað.
En flestir nútímaheimspekingar eru lítið gefnir fyrir að tala
um að hlutir séu mismikið til. Flestir þeirra vildu fremur segja
að hlutir séu annað hvort til í fyllsta skilningi eða alls ekki og
að það sé ekkert þar á milli. Þeir sem telja að skuggar séu ekki
til mundu sjálfsagt flestir segja að þeir séu alls ekki til og
rökstyðja þá fullyrðingu með því að það sé hægt að gera tæm-
andi grein fyrir því sem skuggatrúarmenn vilja tjá með
skuggatali sínu, með því að gefa öðrum hlutum (til dæmis
veggjum) einkunnir (eins og til dæmis „að vera skyggður“).
Við getum sagt að heimspekingar sem ekki líta svo á að til séu
skuggar vilji útrýma skuggum úr nafnlið og lauma þeim inn í
sagnlið.10 Þannig vilja þeir ekki segja:
i. Það er skuggi á veggnum
heldurþess í stað:
ii. Veggurinn er skyggður
í sjálfum sér, heldur séu entia per alio. Annars staðar heldur hann því
fram að þessir hlutir séu alls ekki til svo líkast til telur hann að entia per
alioeigi sér ekki raunverulega tilvist.
9 Ég held að það sé gagnlegt til skilnings á greinarmun sníkjuhluta (sjá
athugasemd 8 og hluta sem eiga sér æðri tilvist, að hafa í huga að
sníkjudýr eins og skuggar, öldur og skynreyndir eiga það sameiginlegt
að geta hætt að vera til (án þess að verða eitthvað annað). Þetta gerir
þau hálf óraunveruleg; þau koma og fara og eru einhvern veginn ekki
búin til úr neinu og verða ekki að neinu. Vegna þessa tel ég ekkert því
til fyrirstöðu að greina þau frá hlutum sem eru fastari fyrir og segja að
tilvist þeirra sé megurri og ómerkilegri. En ég sé engar skynsamlega
ástæðu til þess að halda því fram að þau séu ekki til. Þau eru til sem
sníkjuhlutir eða entia per alio.
Hér hef ég fengið orðin „nafnliður" og „sagnliður" að láni hjá málfræð-
ingum.
36