Uppeldi og menntun - 01.07.2012, Blaðsíða 148

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(2) 2012148
HlUtverk HÁSkÓlakennara í nÁmSkrÁrgerð
Sá styrkur flokkunar (C) og umgerðar (F) sem dreginn er upp í töflunni er afstæður
en gefur engu að síður hugmynd um það í hverju munurinn á námskránum liggur.
Í 1. línu er vísað til stofnanaskipulags hverrar skorar á meðan 2.–3. lína draga fram
uppbyggingu þekkingar og námskrár greinarinnar. Í 4.–5. línu er vísað til flokkunar
þekkingar í grunn- og framhaldsnámi. Í 6. línu er vísað til markmiða með kennslu
greinarinnar og í 7.–8. línu til nemendaímyndar annars vegar og hlutverks kennara
hins vegar. Loks er kennsluháttum annars vegar í grunnnámi og hins vegar í fram-
haldsnámi lýst í 9.–10. línu.
Staðbundin námskrá háskólagreina
Eins og sjá má í töflunni ber námskrá hverrar greinar einkenni sem eru einstök fyrir
þá grein og lýsa námskránni eins og hún er á ákveðnum stað (Háskóla Íslands) og
ákveðnum tíma þegar rannsóknin fór fram. Því kýs ég að kalla þessar greinabundnu
námskrár staðbundnar námskrár háskólagreina. Samkvæmt kenningum Bernsteins um
uppeldistækið verða háskólagreinar til þegar þekking, sem orðið hefur til á sviði þekk-
ingarsköpunar, er endurskilgreind og ummynduð í uppeldislega þekkingu. Hægt er
að tala um staðbundnar námskrár þegar hugmyndir eða ímyndir um háskólagreinina
(orðræða greinar um uppeldi og kennslu) eru yfirfærðar enn á ný og greinin bundin
við ákveðinn stað og stund og tengd sérstökum aðstæðum sem móta hana og gera
hana að því sem hún er. Staðbundin námskrá vísar þannig í greinina sem kennararnir
kenna við Háskóla Íslands en alheimsnámskrá á við þegar kennarar tala um greinina
sína almennt sem alheimsfyrirbæri. Háskólagrein er þannig hluti af námskrá ákveðins
háskóla og um leið hluti af mun víðara fræðigreinasamfélagi. Háskólakennari á Ís-
landi tilheyrir háskólasamfélagi sinnar stofnunar og skorar en hann tilheyrir jafnframt
samfélagi sinnar fræðigreinar. Einkenni námskrár (það er hvort hún telst samsöfnuð
eða samþætt) og þar með flokkun hennar ræður því hversu mikið eða lítið háskóla-
kennarar í rannsókninni telja að hægt sé að staðfæra háskólagrein. Eins og sjá má í
töflunni (4.–5. lína) búa greinarnar þrjár við missterka flokkun þekkingar. Innan eðlis-
fræðinnar þar sem flokkun er mjög sterk (samsöfnuð námskrá) segja kennarar „ekkert
íslenskt“ við eðlisfræðina:
Það er ekkert íslenskt í stjörnufræðinni, það er ekkert íslenskt í eðlisfræði þéttiefnis,
það er ekkert íslenskt í stærðfræðilegu eðlisfræðinni … við hugsum fyrst og fremst út
frá rannsóknum. (Háskólakennari í eðlisfræði)
Alheimstengsl eðlisfræðinnar eru undirstrikuð í kennslubókum sem notaðar eru um
allan heim og draga ekki aðeins fram hvaða þekking skiptir máli heldur stýra einnig
kennsluorðræðu greinar og skilgreina hvernig og í hvaða röð þekkingin skuli kennd
og hvernig hún skuli metin. Þetta á þó einkum við í grunnnámi en þegar ofar dregur
fara sérstök rannsóknarsvið háskólakennara að setja meira mark sitt á námskrá nem-
enda og viðfangsefni.
Rétt eins og innan eðlisfræðinnar leggur notkun alþjóðlegra kennslubóka grunn-
inn að kennslu í véla- og iðnaðarverkfræði. Sú grein hefur þó skyldum að gegna við
vettvang og samskipti þar á milli veikja flokkun greinarinnar og draga með því úr