Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Side 154

ROBERT NOZICK
sá andófsmaður sem aðhyllist einhverja aðra reglu, P’ um skiptinguna
getur flutt sig í annan heim byggðan stuðningsmönnun P’ einmn. I jað-
arframlagsheimi getur hver einstaklingur auðvitað gefið einhverjum
öðrum einstakfingi framlag sitt nema almenn skiptaregla þeirra krefjist
jaðarframlagsins og feli í sér einhverskonar bann við gjöfum, en erfitt er
að sjá hver gæti verið ástæðan fyrir slíku banni. I hverjum heimi fær
þannig hver einstaklingur jaðarframlag sitt, getur beint hluta þess til ein-
hvers annars sem þar með fær meira en sinn hlut, eða allir eru sammála
um einhverja aðra skiptareglu. Það er viðeigandi að nefha hér að ekki
verða allir þessir heimar efdrsóknarverðir. Sú regla P sem allir íbúar
heimsins eru taldir vera sammála um getur verið grimmileg. Þessi
heimssmíð okkar er gerð með það fyrir augum að varpa einungis ljósi á
ákveðnar hliðar tengsla fólks.
Er heimssmíð okkar þannig úr garði gerð að ekki megi aðeins hugsa
sér óendanlegan fjölda samfélaga sem krefjast þátttöku einhvers ákveð-
ins aðila heldur líka óendanlegan fjölda mögulegra þátttakenda? Þetta
væri ekki heppileg niðurstaða því að í heimi þar sem ffamboð og eftir-
spurn eru óendanlegar stærðir er verð líka ffæðilega óákvarðanlegt.6 En
smíðisverk okkar gerir ráð fyrir því að hver manneskja ímyndi sér end-
anlegan fjölda annars fólks til að byggja heim með sér. Fari þetta fólk
getur hann bætt það upp með endanlegum fjölda annars fólks. Þeir
fyrstu sem fara koma málinu ekki frekar við. Það fólk keppir ekki við þá
sem kunna að bætast við, enda hefur það nóg með að smíða sína eigin
heima. Þó að ekki séu nein takmörk fyrir því hve marga einstaklinga
hægt sé að ímynda sér í þessu ferli, er enginn heimur þannig að þar sé
óendanlegur fjöldi fólks að keppa hver við annan um sinn hlut. Og ólík-
legt er að einstaklingur láti staðar numið í ímynduðum heimi þar sem
ytri aðstæður draga mjög úr jaðarffamlagi hans.
Eru með þessu lagi til einhverjir traustir heimar yfirleitt? Ef einstak-
6 Takmarkað framboð er alltaf „augljóslega rétt í hreinu vöruskiptahagkerfi þar sem
hver einstaklingur hefur takmarkaðar birgðir til að versla með. Þetta er ekki jafn
ljóst þegar um er að ræða framleiðslusamfélag. Séu verð valin af handahófi getur
framleiðandi talið hagstætt að hafa óendanlegt framboð; þessa áædun er auðvitað
ekki hægt að framkvæma nema hann krefjist einnig óendanlegs magns einhvers þátt-
ar í framleiðslunni. Shkar aðstæður samrýmast ekki jafnvægi en þar sem við erum að
velta fyrir okkur hvort jafnvægi geti komist á yfirleitt, er vandasamt að greina rétt
hér“. Kenneth Arrow „Economic Equilibrium“, Inteniational Encyclopedia of the Soc-
ial Sciences, 4. bindi bls. 381.