Tímarit Máls og menningar - 01.06.1998, Side 149

RITDÓMAR
hvers vegna hún varð honum að bráð -
kannski þurfti hún að bæta sjálfri sér og
föður sínum það upp að hún var svo léleg
að sópa gólf af því að hún veigraði sér við
að nota gleraugun til starfans?? Hún fór
í róttæka megrun á 15. ári vegna athuga-
semda um holdafar sitt. Tilefnið þarf
e.t.v. ekki að vera mikið og þegar sjálfs-
myndin er komin í mola er viðkomandi
búinn að mála sig út í horn. Lotugræðgi
er vissulega verðugt umfjöllunarefni í
bók, þessi bjagaða hugmyndaffæði sem
er full ástæða til að gera fagurfræðileg
skil ekki síður en sálfræðileg. En því mið-
ur er hér jafnóðum mokað svo yfir hana
að hún er nánast grafin og gleymd sam-
tímis því sem hún er úthrópuð.
Tekla verður sálffæðingur, veitir sjálffi
sér meðferð við veikinni og tekst að vinna
sigur. Tekla er ofurkona á þeim tíma.
Þriðja skeið Ástfósturs er um afdrif
Kolbeins Ákasonar eftir að hann tapaði
séranum. Hann sér um leið af Teklu en
töfrar hans eru greinilega ekki uppurnir
því að hann endurnýjar sigur frá fyrri
háskólaárunum, leggur nýja ffamabraut
og lætur sig dreyma um biskupskjör að
einhverjum árum liðnum. Þá koma
nokkrar gamlar syndir upp úr dúrnum í
formi svívirtra kvenna, syndir sem ekki
er ýjað að í bókinni fyrr en trúmaðurinn
lætur sig aftur dreyma um að ganga end-
urnýjaðra erinda guðs. Á endanum ríður
álagið honum að fullu, hann grípur til
örþrifaráða og virðist ekki mikill harm-
ur að samferðamönnum hans kveðinn.
f persónu hans er ákveðin þversögn,
stundum er látið að því liggja að faðir
hans hafi stýrt velgengni hans en hann
sjálfur tekið skakkar beygjur þegar út af
bar en stundum er líka eins og hann hafi
unnið sig upp af sjálfsdáðum. Þversögnin
felst ekki í því sem persónan gerir heldur
því sem höfundur segir um hana.
f fjórða lagi sögunnar hrapar göfug-
mennið Kristófer Kári ofan í pytt breysk-
leikans, lostafenið mikla sem reynist
söguhetjum skeinuhætt. Síðasta vígið
fellur, því að fram undir þetta syndafall
hans virðist hann vera einlægur og trúr
ást sinni. Meðþátttakandi hans í þeim
spjöOum tengist áþreifanlega fyrri synd-
um annarra söguhetja. Og með falli hans
lokast sagan á eðlilegan hátt.
Aldraður vinur Teklu, Ketill nokkur,
kemur inn í söguna endrum og eins.
Hann þjónar þá því hlutverki að sýna
Teklu eins og hún raunverulega virðist
vera, venjuleg ung breysk kona sem á
misgóða daga, er enginn engill þótt
henni sé einu sinni stillt upp sem Krists-
gervingi (bls. 56-7) og heldur enginn
drýsildjöfuU þótt hún glæpist á að elska
of marga menn. Tekla er eins og hver
önnur en í augum þeirra sem elska hana
er hún sérstök. Það er segin saga.
Bókin leggur marga haganlega þræði
sem eru svo hnýttir á óvæntan hátt í lokin.
Fólk kynnist eða þekkist sem ekki ætti að
gera það, hringrás fósturvísisins lokast í
fæðingu (hálf)systur og í ljós kemur að
sagan er ekki síst þroskasaga Teklu.
Og hún sópar. Enginn segir henni
hvort það er nógu vel gert; hún metur
það sjálf, nærsýnin hætt að há henni
(bls. 255).
Þá er hún búin að varpa öllum mökum
fyrir róða, sjálfstæðið hefur bankað upp
á og hún á sig sjálf. Það er kyndug niður-
staða í ljósi þess að sjálfstæðisbarátta
hennar er léttvæg söguna í gegn.
Ástfóstur er skemmtilega skrifuð á lif-
andi og bragðmiklu máli og höfundi tekst
að byggja talsverða spennu þrátt fyrir
brotalamir í byggingunni. Einn megin-
ljóður finnst mér þó vera á sögunni sem
er erfítt að koma orðum að. Atburðarásin
er tilbúin og fólkið ffamleitt. Persónun-
um eru lögð tO einkenni, þær lifna ekki
við og taka sjálfar tO óspiOtra málanna.
Það stafar einna helst af því að höfundur
segir frá ffekar en að sýna, dæmi:
Móðir hennar [Teklu] brást ekki frem-
ur en endranær. En mótsagnakennt var
það. Móðirin sem stóð eins og klettur
með henni - barninu sínu - meira að
segja til þess að eyða saklausum fóstur-
TMM 1998:2
147