Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2010, Side 46

VALDiMAR TR. HAFSTEin
46
Spurningaskrár voru nýleg rannsóknartæki á þessum tíma. Þær höfðu
aðeins verið notaðar nokkrum sinnum áður og þá til að safna upplýsingum
um þegnana, kjör þeirra, aðbúnað og athafnir. nýjar hugmyndir um
stjórn vald sem breiddust út um þetta leyti kröfðust þess að stjórnvaldurinn
gæti stýrt ríkinu í samræmi við bestu fáanlegu upplýsingar um það fólk
sem þar byggi.63 Hins vegar voru það nýmæli að nota spurningaskrá sér-
staklega til að safna fornum fræðum eins og nú var gert. notkun spurning-
arskrár í þessu skyni gefur að mínu viti ákveðnar vísbendingar um það
gagn sem menn ætluðu fornfræðunum: Þau áttu að nýtast stjórnvaldinu
ekki síður en aðrar upplýsingar sem aflað var með spurningaskrám – rétt-
læta valdið með því að rekja rætur þess í fósturmoldinni og skapa ríkinu
tímadýpt um leið og það var kortlagt.64
Spurningaskráin frá 11. ágúst 1622 hefur í gegnum tíðina verið tengd
nafni Ole Worm og þegar svörin voru gefin út fyrir fjórum áratugum hétu
bindin Præsteindberetninger til Ole Worm.65 Svo mikið er altént vitað að
sóknarlýsingarnar sem ritaðar voru samkvæmt forskrift spurningaskrár-
innar enduðu á skrifstofu Worm.66
Mikil ánægja kanslarans af fornum fræðum
H.D. Schepelern leggur áherslu á það í doktorsriti sínu um Wormssafn að
danski kóngurinn hafi ekki verið sérstakur velgjörðarmaður, eða patrón,
safnsins: „Á meðan [Worm] hafðist við í Kassel hlýtur hann að hafa áttað
63 Uli Linke, „Folklore, Anthropology, and the Government of Social Life“,
Comparative Studies in Society and History, 32(1)/1990, bls. 117–148.
64 Michel Foucault, „Governmentality“, The Foucault Effect. Studies in Governmentality,
ritstj. Graham Burchell, Colin Gordon og Peter Miller, London: Harvester
Wheatsheaf, 1991, bls. 87–104; Roger Abrahams, „Phantoms of Romantic
nationalism in Folkloristics“, Journal of American Folklore 106/1993, bls. 1–37;
Benedict Anderson, Imagined Communities. Reflections on the Origin and Spread of
Nationalism, 2. útg., London: Verso, 1991, bls. 170–182.
65 Frank Jørgensen og John Kousgård Sørensen, Præsteindberetninger til Ole Worm,
ii. bindi, Kaupmannahöfn: Landbohistorisk Selskab, 1970–1974.
66 Sama rit; Karen Skovgaard-Petersen, Historiography at the Court of Christian IV
(1588–1648): Studies in the Latin Histories of Denmark by Johannes Pontanus and
Johannes Meursius, Kaupmannahöfn: Museum Tusculanum Press, 2002, bls.
24–25; sjá þó Henrik Andreas Hens, „Præsteindberetninger til Ole Worm. Bind i:
indberetninger fra Ålborg og Ribe stifter 1625–42, Kbh. 1970 (genoptrykt 1974),
XXXiX + 295 s. Bind ii: indberetninger fra Århus, Fyns og Lunde stifter 1623–25,
Kbh. 1974, XXVii + 331 s. illustreret. Udgivet af Landbohistorisk Selskab ved
Frank Jørgensen“, Historisk Tidsskrift, 13(3)/1976, bls. 177–183 sem dregur mjög
úr hlut Ole Worm.