Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2010, Page 53

ÞEKKinG, ViRÐinG, VALD
53
um, enda virtist Arngrímur ekki hafa neina trú á að Skjöld ungakvæði
kæmu í leitirnar. Hann útskýrir í bréfi til Worm að sjálft orðið þyrfti ekki
endilega að merkja skáldskap um konungsættir í Danaríki, eins og þeir
Friis höfðu talið. Þess í stað telur hann líkur til að Skjöldungur sé í þessu
samhengi heiti þar sem nafn eins konungs, Skjaldar, standi fyrir hvaða
konung sem er. Arngrímur skýrir þannig fyrir Worm að Skjöld ungakvæði
geti einfaldlega merkt kvæði um konunga. Þeir konungar sem kveðið væri
um þyrftu ekki einu sinni að vera danskir.87
Þá hugmynd að til væri sérstök Skjöldungasaga sem segði frá Dana-
konungum hefur Worm sjálfsagt fengið er hann las handrit sem Arngrímur
sendi honum af Heimskringlu Snorra, en Worm lét prenta 1632.88 Yngl-
ingasaga Heimskringlu getur um orustu á Vænis ísi þar sem Aðils konung-
ur hafði sigur en Áli hinn upplenski féll, en bætir því við að „frá þessarri
orrostu er langt sagt í Skjöldunga sögu, ok svá frá því, er Hrólfr kraki kom
til Upsala til Aðils“.89 Þá hafa Worm og Friis dregið sínar ályktanir um
efni Skjöldungasögu eftir lestur á Snorra-Eddu Ormsbókar, sem Arngrímur
sendi þeim 1628.90 Þar segir m.a. af því er Óðinn setti syni sína til landa á
norrænum slóðum, Skjöld á Jótlandi, Sæming í noregi og ýngva í Svíþjóð,
en frá þeim eru komnar ættir Danakonunga („er Skjöldúngar heita“),
noregskonunga og Svíakonunga („er ýnglingar eru kallaðir“).91
Ættir og sögur Svíakonunga eru raktar í Ynglingasögu og Ynglingatali.
Aðrar bækur Heimskringlu greina ítarlega frá sögu noregs konunga. Fátt
segir hins vegar af konungum Dana. Varla var því nema von að kanslarinn
biði „með mikilli eftirvæntingu“ eftir Skjöldungasögu og Skjöldungakvæðum
til að „gera þau öllum kunn og nýtileg“ líkt og Svíar voru þegar farnir að
gera með Ynglingasögu og Ynglingatal. Til nokkurs var að vinna; að eign-
87 Ole Worm, Ole Worm’s correspondence with Icelanders, bls. 29, (bréf 15); Ole Worm,
Breve fra og til Ole Worm, i. bindi, bls. 268.
88 Í bréfi til Arngríms í maí 1632 lætur Worm þess getið að „… að mínu undirlagi er
nú verið að prenta noregskonungasögu Snorra Sturlusonar og ég læt fylgja með
allt sem prentarinn er búinn að klára ...“; „… mea cura sub prælo fervet Snorronis
Sturlæ f. historia Regum norvagicorum, cujus qvantum perfecit typographus,
tantum addo ...“, Ole Worm, Ole Worm’s correspondence with Icelanders, bls. 26, (bréf
13); Ole Worm, Breve fra og til Ole Worm, i. bindi, bls. 260.
89 Heimskringla. Nóregs konunga sögur, ritstj. Finnur Jónsson, Kaupmannahöfn:
G.E.C. Gads Forlag, 1911, i. bindi, bls. 23 (kafli 29).
90 Jakob Benediktsson, Arngrímur Jónsson and His Works, bls. 75.
91 Snorri Sturluson, Edda Snorra Sturlusonar, ritstj. Jón Sigurðsson og Finnur
Jónsson, Kaupmannahöfn: Legatus Arnamagnæani, 1848–1887, i. bindi, bls. 26–
28 (kafli 11).