Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2010, Síða 120

120
KATLA KJARTAnSDÓTTiR
Niðurlag
„Fortíðin er framandi land“ hélt Lowenthal réttilega fram.39 En fortíðin
er líka áhugaverð vegna þess að hún er óljós. Við vitum í raun og veru alls
ekki hvernig eitt eða neitt var í raun og veru. Menningar- og minjasöfn
geta eingöngu leitast við að varpa ljósi á hina þokukenndu fortíð með
heimildirnar og ekki hvað síst ímyndaraflið að vopni. Samtíminn og fram-
tíðin hlýtur samt að vera það sem mestu máli skiptir. Það er vandasamt
verk að setja fortíð þjóðar fram á sýningu. Pólitískt umrót má ekki hverfa í
óminnishafið, svo að ekki sé talað um efnahagslegt/menningarlegt hrun.
Velþekkt er að sameiginlegar minningar þjóða skapa grundvöll fyrir sjálfs-
mynd þeirra – það sem fellur á milli þilja gerir það líka.
Í þessari grein hefur fyrst og fremst verið fjallað um samfélagslegt,
pólitískt og siðferðilegt hlutverk menningar- og minjasafna. Sérstaklega
var sjónum beint að íslenskum samtíma eftir hið svokallaða efnahagshrun
sem ætla má að hafi að einhverju leyti verið menningarlegt líka. Líkt og
aðrar stofnanir samfélagsins hljóta íslensk menningar- og minjasöfn að
standa frammi fyrir nokkrum mikilvægum spurningum á slíkum tímamót-
um: Höfum við sinnt nægilega vel hlutverki okkar og skyldum? Hvert er í
raun og veru hlutverk okkar? Hvert skal stefna?
Hér hefur einnig verið leitast við að setja íslenskt safnaumhverfi í sam-
hengi við nýlegar kenningar innan safnafræða. Þar hefur áhersla einkum
verið lögð á pólitískt/samfélagslegt hlutverk menningar- og minjasafna og
öfluga þátttöku sýningargesta sem með virkum hætti er ætlað að takast á
við brýn, viðkvæm og jafnvel hápólitísk málefni samtímans. Þá hafa áður-
nefndar kenningar á sviði safnafræða einnig lagt áherslu á mikilvægi þess
að sem flestir strengir „þjóðarbrjóstsins“ fái að óma innan þeirra veggja og
fjölbreytni menningarinnar fái þar bæði að blómstra og dafna.
39 David Lowenthal, The Past is a Foreign Country, Cambridge: Cambridge University
Press, 1985.