Skírnir - 01.01.1968, Side 96

94
LUDWIG WITTGENSTEIN
SKÍRNIR
hvernig í ósköpunum fer hann að því?“ Ég get ekki annað en beð-
ið yður sem fyrr að sýna þolinmæði í þeirri von að þér munuð vita
að leiðarlokum hvar þér standið og hvernig þér komuzt þangað.
Þá sný ég mér að efninu. Það er eins og þér vitið siðfræði. Þetta
efni vildi ég mega skilgreina á sama hátt og prófessor Moore gerir
í bók sinni Principia Ethica. Þar segir hann: „Siðfræði er sú al-
menna rannsókn nefnd sem leitar svars við spurningunni: Hvað
er gott?“ Raunar mun ég nota orðið „siðfræði“ í aðeins víðtækari
merkingu en Moore, þannig að það taki einnig til þess sem ég álít
vera grundvallaratriði þeirrar fræðigreinar sem almennt er kölluð
„fagurfræði“. Og þessari skilgreiningu siðfræðinnar til frekari skýr-
ingar, eftir því sem unnt er, skal ég nú hafa yfir nokkrar aðrar skil-
greiningar meira eða minna sömu merkingar og hina fyrstu, þann-
ig að hver þeirra hefði getað komið í hennar stað. Og með því að
hafa þær yfir ætla ég mér að ná svipuðum áhrifum og Francis Gal-
ton náði þegar hann tók margar ljósmyndir af mismunandi and-
litum á sömu skífuna til þess að fá fram þá andlitsdrætti sem voru
þeim öllum sameiginlegir. Með því að sýna yður slíka margfalda
ljósmynd gæti ég til dæmis gefið yður hugmynd um dæmigert kín-
verskt andlit. A sama hátt skuluð þér skoða skilgreiningarnar sem
ég mun gefa þannig að þér sjáið einkennin sem eru þeim öllum
sameiginleg. Og það eru þau einkenni sem einkenna siðfræðina. I
stað þess að segja að siðfræðin sé almenn rannsókn hins góða
hefði ég eins getað sagt að siðfræðin rannsakaði verðmæti sem
slík eða þá það sem mestu varðar. Ég hefði líka getað sagt að hún
rannsakaði markmið mannlífsins, hvað það er sem gerir lífið þess
virði að því sé lifað eða þá eðli réttrar breytni. Ef þér lítið nú á
allar þessar skilgreiningar mínar þá held ég að þér munuð fara
nærri um viðfangsefni siðfræðinnar.
Nú er það sem fyrst vekur athygli manns um þessar skilgreining-
ar að hverja þeirra má skilja tvennum skilningi. Og þessar tvær
merkingar skilgreininganna eru gjörólíkar. Ég mun kalla aðra þeirra
hina lítilvægu eða skilorðsbundnu merkingu, hina mun ég kalla hina
siðfræðilegu eða skilyrðislausu merkingu. Tökum dæmi. Ef ég segi
um þennan stól að hann sé góður stóll þá á ég við að stóllinn þjóni
ákveðnum fyrirframsettum tilgangi. Og orðið ,góður‘ hefur því að-
eins merkingu í þessu sambandi að fyrirfram sé samkomulag um