Skírnir - 01.01.1968, Qupperneq 169

ÞORLEIFUR EINARSSON:
JARÐFRÆÐI
Saga bergs og lands
Heimskringla, Reykjavík 1968
Það er gamalkunn staffreynd, aff ísland er óskaland jarðfræðinga. Þaff er blátt
áfram ekki hægt aff ferffast um þetta land meff opin augun án þess aff læra
eitthvað í jarðfræði. Er því engin furffa, aff hérlendis er almennari áhugi á
þessari fræðigrein en á öðrum greinum náttúrufræði. Hér til kemur einnig,
að þeir fræðimenn íslenzkir, sem stundað hafa jarðfræðirannsóknir, hafa
flestir verið mjög sæmilega ritfærir og sumir ágætlega. Eg nefni nöfnin Jónas
Hallgrímsson, Helgi Pjeturss og Pálmi Hannesson. Um afkastamesta íslenzka
jarðfræðinginn, Þorvald Thoroddsen, var því raunar oft haldið fram, að hann
væri lítill stílisti, en sannast að segja er stfll hans ágætur fræðiritastíll. Því
fer fjarri, að hinir löngu doðrantar hans séu leiðinlegir aflestrar. Stfll hans
er nefnilega þannig, að hann þvælist hvergi fyrir efninu.
Síðustu áratugina hefur þekking okkar á jarðfræði íslands aukizt stórlega,
enda hafa miklu fleiri fræðimenn, erlendir sem innlendir, unnið hér að jarð-
fræðirannsóknum nú hin síðari ár en nokkru sinni fyrr. En meiri hluti þess,
sem skrifaff hefur verið um jarðfræði íslands þessi árin hefur verið á er-
lendum málum og það einnig þótt íslendingar væru höfundamir. Og þótt und-
arlegt megi virðast hefur engin kennslubók í jarðfræði verið skrifuð á íslenzku
síðan Guðmundur G. Bárðarson skrifaði kennslubók sína fyrir um fjóram ára-
tugum, og ítarlegt yfirlitsrit um jarðfræði landsins hefur ekki verið skrifað á
íslenzku síðan Þorvaldur Thoroddsen lauk höfuðritum sínum fyrir meir en
hálfri öld.
Það er því fagnaðarefni, að nú skuli vera út komin á íslenzku allítarleg
kennslubók í jarðfræði, skrifuð með sérstöku tilliti til jarðfræði íslands, og
er það spá mín, að þessi bók muni eignast fleiri þakkláta lesendur en flestar
þær bækur, er út hafa komið hér hin síffari árin.
Það sem fyrst vekur eftirtekt við lestur þessarar bókar, er að hún er skrifuð
á glettilega góðu máli, lipru og eðlilegu, og talsvert þróttmiklu á köflum. Þor-
leifur Einarsson nýtur þess e. t. v. að nokkru, að sitthvað hefur áður verið
skrifað á góðu máli um íslenzka jarðfræði, svo sem áður var að vikið, en ó-
tvírætt er, að hann hefur sjálfur ágæta rithöfundarhæfileika á sínu sviði. Þeim,
sem eru kvíffafullir um afdrif móðurmálsins eftir að meiri hluti þjóðarinnar
hefur flutzt á mölina og stærðfræðideildir menntaskólanna eru farnar að hafa
meira aðdráttarafl en máladeildir, má vera það nokkur huggun, að ungur
raunvísindamaður úr höfuðstaðnum, sem dvalið hefur langdvölum erlendis,
skuli, að því er virðist áreynslulítið, skrifa svo kjarngott mál.
Af eðlilegum ástæðum eru allmörg nýyrði í bókinni og sum þeirra það vel
heppnuð, að lesendur munu vart taka eftir því að þau eru nýyrði. Hefur Guð-