Skírnir - 01.01.1968, Side 197

INDRIÐI G. ÞORSTEINSSON:
ÞJÓFUR í PARADÍS
Almenna bókafélagið, Reykjavík 1967
Skáldsaca Indriða G. Þorsteinssonar, Þjófur í paradís, er að verulegu leyti
byggð á sönnum viðburðum, þjófnaðarmáli sem upp kom í Skagafirði haustið
1938 og dæmt var í héraði árið eftir og dómurinn síðan staðfestur í hæsta-
rétti; heimildir um málið eru aðgengilegastar í dómasafni hæstaréttar 1939.
Sjaldgæft er að „hráefni" skáldsöguhöfundar sé svona aðgengilegt til athugun-
ar, og kann því að vera fróðlegt að huga nánar að þessum efnisatriðum í sögu
Indriða.
Eins og í sögunni hófst mál þetta með kæru út af horfnum fola - sem í
sögunni er grár en var jarpur í verunni. Kæran barst sýslumanni 23ja október
1938 og brást hann þegar við og lét gera húsleit og rannsókn á fjáreign hins
ákærða daginn eftir, ekki einungis vegna folahvarfsins sem kært var, heldur
einnig út af þrálátu búpeningshvarfi þar í sveit undanfarið. Við rannsókn
þessa fannst ekkert athugavert við sauðfé hins ákærða og í hrossum hans
ekki annað grunsamlegt en foli einn grár sem bóndi kvað bústýru sína eiga;
hefði folinn verið markaður bústýru, en graðhestur bitið eyrað af folanum
í réttum. Við húsleit fannst ekkert grunsamlegt innanbæjar. En í niðurgröfn-
um kofa austur af bænum fundust allmiklar kjötbirgðir, mestmegnis dilkakjöt;
þar var steinolíufat fullt að tveimur þriðjuhlutum af „rígvænu sauðakjöti", en
ofan á því nokkuð af skemmdu kýrkjöti, hrossamör, kindamör og lifur úr stór-
grip, ennfremur „síldarstrokkur með nýsöltuðu hrossakjöti milli hálfs og fulls“,
og kassi með allmiklu af hrossabeinum. I kofanum fannst einnig húð af rauðri
hryssu, og var af henni rakað faxið og sterturinn skorinn af. Syðst í kofanum
var skrokkur af geldkind, nýslátraðri, og kindamör í íláti. í tveimur kofum,
svonefndum gamlabæjarhúsum, fannst í syðri kofanum nokkuð af kjöti af
stórgripum og sauðfénaði upphengt til reykingar, og í gangi inn af nyrðri
kofanum, sem hlaðið hafði verið fyrir, fundust þrjár skemmdar gærur í poka.
26ta október var enn gerð húsleit hjá ákærða og athugun á kjötbirgðum
hans. Reyndist kindakjötið alls 312 kíló, 264 kg spaðsaltaö kjöt, kindarskrokk-
ur 26 kg, 22 kg hengd til reykingar, en kýrkjöt og hrossakjöt var látið óvegið;
saltkjötið töldu leitarmenn af 17 kindum og réðu það af tölu hælrófubitanna,
allt kjötið af fullorönu fé. Þennan dag var einnig leitað í fjárhúsi utan til við
bæinn og fundust þar afturfótur af rauðu hrossi og folaldsfóstur, en í mógröf
skammt frá bænum fannst haus af rauðu hrossi, eyru, ennistoppur, nasir og
neðrivör skorin af hausnum, og framfótur og afturfótur af hrossi. Daginn eftir
var mógröf þessi ausin og fannst þá framfótur af rauðu hrossi, átta kindahaus-
bein og allmörg kindahorn með ýmsum brennimörkum. Þá var hrossum bónda
smalað og þau skrásett, og reyndust þau 58, en þrjú var talið að vantaði. Þá