Úrval - 01.12.1943, Blaðsíða 33

NÝJAR STEFNUR 1 PENINGAMÁLUM
31
litlum breytingum tekið. Við
hefðum sennilega átt við eins-
.konar endurbætt miðaldahag-
kerfi að búa, — Framleiðslan
hefði verið bundin við ákveðið
magn gulis eða annarra dýrra
málma. Hún hefði hlotið að
standa í stað, og nútímastór-
iðnaður hefði verið með öllu
óhugsanlegur við slíkt fyrir-
komulag. — Hagsýni gullsmið-
anna er fyrst og fremst fólgin
í því, að hafa fundið upp ráð til
þess að auka greiðsluþennslu
málmpeninganna. Þeim tókst
að leysa framleiðsluöfl úr læð-
ingi með pappírspeningum og
millifærslum eða bankapening-
um, sem svo eru nefndir.
Þótt furðulegt megi teljast,
fara þessar róttæku breytingar
á sviði peningamálanna hjá, án
þess að þeim sé verulegur
gaumur gefinn. Og svo var allt
til heimsstyrjaldarinnar fyrri.
Menn voru þá almennt þeirrar
skoðunar, að þjóðirnar myndu
fyrr eða síðar neyðast til að
hætta ófriðnum vegna skorts á
peningum. Talið var öruggt, að
ófriðarríkin hlytu fyrr eða síð-
ar að verða gjaldþrota, vegna
hinna ægilegu útgjalda, sem
ófriðurinn hafði í för með sér.
Nú er hins vegar málum svo
komið, að engum heilvita manni
kemur til hugar, að nokkurt
ríki hljóti að hætta þátttöku í
styrjöld vegna peningaskorts.:
Flestir eru nú á eitt sáttir um
það, að lánstraust og peninga-
magn sé óþr jótandi meðan hægt
er að framleiða gnægð neyzlu-
vöru og önnur raunveruleg
verðmæti. — Þessar róttæku
breytingar á afstöðu manna til
peningamálanna koma greini-
lega fram í láns- og leigulögun-
um, sem öldungadeild Banda-
ríkjaþings samþykkti árið 1941.
— Þetta er önnur stórbylting-
in á sviði peningamálanna.
Hugmyndin, sem liggur að
baki þessara laga, hefir raunar
komið fram áður á opinberum
vettvangi. Árið 1922 hóf fjár-
málafræðingurinn C. H. Dougl-
as máls á því við Lloyd George,
að stríðsskuldir Breta við
Bandaríkjamenn væru í raun-
inni vöruskuldir, er bæri að
greiða í sömu mynt. Hann lagði
fram greiðsluáætlun, þar sem
gert var ráð fyrir, að lúkning
stríðsskuldanna færi fram í
fríðu.
Nú eru þessar hugmyndir
Douglas orðnar að veruleika,
því að láns- og leigulögin gera
ráð fyrir, að öll skuldaskil að