Úrval - 01.12.1943, Blaðsíða 56

54
trRVAL
þetta fólk líka saman til varn-
ar. Nú er nefnilega ekki barizt
fyrst og fremst um landamæri
eða efnahagslegt verðmæti,
heldur um menningu Vestur-
landa, um rétt einstaklingsins,
um hin einföldustu mannrétt-
indi, sem við eigum öll tilkall
til.
Hér hefir verið leitazt við að
sýna fram á, hvernig nazism-
iim og andstæðingar hans eru
fuiltrúar tveggja gamalla lífs-
skoðana. Það hefir verið reynt
að lýsa, hvernig „réttur hins
sterka“ er byggður á líffræði-
lega rangri forsendu, og loks
hefir verið drepið á, að menning
Vesturlanda einkennist af virð-
ingunni fyrir einstaklingnum.
Á hættutímum skapast þörf-
in fyrir að ákveða meginstefn-
ur. Þá verða trúarsetningar til,
stefnuskrár eru samdar og
mannréttindi eru rædd. Við
minnumst hinna „14 punkta“
Wilsons í fyrra stríði og At-
lantshafssáttmálans í þessari
styrjöld. Mörg eldri dæmi eru
til: „Magna Charta“ í Eng-
landi, ameríska sjálfstæðisyfir-
lýsingin, mannéttindayfirlýsing
frönsku byltingarinnar, komm-
únistaávarpið og nokkrar grein-
ar í stjórnarskrá Sovétríkjanna
á vorum dögum.
Flestar þessar yfirlýsingar
fjalla um persónulegt öryggi,
pólitískt frelsi og verndun eign-
arréttarins. I yfirlýsingum frá
síðari tímum koma fram fleiri
kröfur efnahagslegs eðlis, og
þróun í þessa átt heldur áfram,
eins og sjá má af stjórnarskrá
Sovétríkjanna. f Noregi kom
t. d. fram tillaga í Stórþinginu
fyrir nokkrum árum þess efn-
is, að fólki væri tryggður að-
gangur og afnot af baðströnd,
enda þótt það ætti ekki land að
sjó.
Beveridge-tillögurnar í Bret-
landi eru sama eðlis og sömu-
leiðis yfirlýsingin um „frelsi frá
skorti“. Sá tími er í nánd, sem
Descartes talaði um fyrir 300
árum: ,,Ef einhvern tíma verð-
ur unnt að betra manninn,
verður að leita ráða hjá lækna-
vísindunum.“
Læknir getur freistast til að
setja fram og verja vissar
lágmarkskröfur líffræðilegra
mannréttinda.
Sérhver einstaklingur ætti að
njóta öryggis í bemsku og
æsku. Engin lífvera er eins
lengi ósjálfbjarga og maðurinn,