Úrval - 01.12.1943, Blaðsíða 52

50
ÚRVAL
hættu, að sigra Hitler og já-
bræður hans hernaðarlega en
láta anda nazismans lifa.
Nú þegar, og að stríðinu
loknu, verðum við að sýna, að
lífsskoðun okkar var þess verð,
að fyrir hana væri barizt. Naz-
isminn þróaðist hjá óánægðum
múg undir yfir-skini þjóðlegrar
viðreisnar. Kenning Hitlers er
alls ekki verk hans eða annarra
nazista; hún er jafngömul
mannkyninu, en þýzkir hugsuð-
ir hafa aðeins skapað • henni
heimspekilegt form. Að þessi
kenning varð svo útbreidd í
Þýzkalandi sem raun ber vitni,
stafar bæði af þróun Þýzka-
lands sjálfs og hinni þýzku
skapgerð. En við megum ekki
loka augunum fyrir því, að
einnig í okkar landi (þ. e. Nor-
egi) hefir nazisminn náð að
festa rætur. Þeir menn voru til,
sem hrifust af kenningunni um
hinn sterka mann og drottn-
unarþjóðirnar.
Allt fram að fyrri heims-
styrjöld lifðum við tímabil, sem
mótaðist af svonefndri Vestur-
landamenningu, en hún var
pprottin af menningu Grikkja
og hafði orðið fyrir áhrifum
kristninnar. Öðru hvoru hafa
kristindómurinn og vísindin
f jarlægst hvort annað, og þetta
virðist hafa gerzt með vissu
millibiii. Stundum hefir kirkjan
farið út af þeirri braut, sem
Kristur lagði, en stundum hafa
líka vísindamenn og stjóm-
spekingar lagt meira upp úr
kenningum náttúruvísindanna,
en efni stóðu til.
Á slíkum tímum sem þessum
er uppbyggingarstarf meira
virði en lamandi gagnrýni. —
Það er mest um vert, að reyna
að sameina hópa, sem eiga
raunverulega samleið. Það, sem
er sameiginlegt, er Vesturlanda-
menningin, en kjarni hennar er
virðingin fyrir einstak-
lingnum. Hver einasti maður
hefir meðfæddan rétt til að
neyta gáfna sinna og hæfileika,
eftir því sem honum sjálfum er
kleift.
Þeir, sem eru á þessari skoð-
un, eiga ávallt samleið.
Það, sem skilur manninn frá
öðrum lífverum, hvað líkams-
byggingu snertir, er hinn mikli
vöxtur þess hluta heilans, sem
nefndur er stórheilinn. Hæfi-
leiki okkar til að álykta eða
hugsa skynsamlega, byggist á
starfsemi hans.
Köngulóin vefur vef sinn og
aflar sér fæðu, en alltaf á sama