Úrval - 01.12.1943, Blaðsíða 40

38
ÚRVAL
efnið Perspex til aó smíða skot-
turna í flugvélar, en stál og
skothelt gler.
Hvað eru gerviefni ? Þeirri
epurningu er ekki auðsvarað í
stuttu máli, því að efnin eru
svo gerólík hvert öðru og sám-
setning þeirra hin margvísleg-
asta. Orðið gerviefni er notað
um fislétt og mjúkt efni, sem
að flestu líkist gervisilki. En
það er einnig notað um efni,
sem er eins sterkt og stál, ann-
að sem er gagnsætt sem gler,
þriðja teygjanlegt eins og gúm
og fjórða næstum eins hart og
demantur.
Gerviefnum má skipta í þrjá
flokka eftir uppruna, hvort þau
eru gerð úr gerviharpix, cellu-
losesamböndum eða eggjahvítu-
efnum. Einnig má skipta þeim
í tvo flokka eftir því, hvernig
þau bregðast við hita. Annan
efnaflokkinn má móta við lág-
an hita, svo sem celluloid, og
nefnast þau efni thermoplast-
isk. Hin efnin nefnast thermo-
statisk, og er bakelite meðal
þeirra. Þau efni er aðeins hægt
að steypa um leið og þau eru
framleidd, því að ekki er hægt
að bræða þau og forma aftur.
En yfirleitt má segja, að gervi-
efnin séu efnasamsetningar,
sem hægt. sé að móta með hita
og þrýstingi.
Gerviefni eru þegar svo mik-
ið notuð í hversdagslífinu, að
þau sjást allsstaðar. Á þetta
aðallega við um elztu tegundir
gerviefna, svo sem celluloid,
bakelite og galalite. Úr þessum
efnum hafa verið gerð feiknin
öll af grammófónplötum, vind-
lingakössum, öskubökkum, rak-
vélum, tannburstum, sjálfblek-
ungum, rafmagnsáhöldum, bíla-
gluggum, hurðarhúnum, út-
varpstækjum, svO aðeins fátt
eitt sé nefnt. Þótt ekki sé lengra
liðið á öld gerviefnanna, má þó
víðast hvar sjá hluti úr þeim
gerða. Það eru til hundruð teg-
unda af gerviefnum, og þó er
framleiðsla þeirra aðeins á
byrjunarstigi. Innan skamms
mun ekki ofsagt, að framleið-
andi geti snúið sér til efnafræð-
ings og fengið samsetningu á
efni því, sem hann óskar eftir
til ákveðinnar framleiðslu, og
geti hann þá tahð upp þá kosti,
er efnið eigi að hafa, og geti
með sanngirni ætlazt til,, að
efnafræðingurinn geti sett efn-
ið saman. Eitt aðal-einkenni
gerviefna er hturinn, sem er
ails ekki nein húð utan á efn-
inu, heldur verulegur hluti efna-