Úrval - 01.12.1943, Blaðsíða 61

VOGREK STYRJALDARINNAR
59
ans var skilgreindur sem „of-
þreyta“, og hjúkrun og læknis-
aðgerðum hagað eftir því.
1 fyrri heimsstyrjöld mundi
þessi maður hafa verið sagður
haldinn af sprengjudofa (shell-
shock) — sem þá var nokkurs
konar samnefnari yfir allar
tauga- og geðbilanir af völdum
ófriðarins — og enga sérstaka
aðhlynningu fengið. Á vígstöðv-
unum veittist læknum erfitt að
greina á milli raunverulegra
taugasjúklinga og þeirra, sem
gerðu sér upp veikindi. Margir
voru sakaðir um að gera sér
upp ýmiskonar veikindi til þess
að sleppa við skotgrafahernað-
inn. Þeir voru kallaðir bleyður
af félögum sínum upp í opið
geðið, sem gerði aðeins illt
verra. Þeir fengu miskunnar-
lausa meðferð. Þeir voru ein-
angraðir, fengu engin bréf,
engar heimsóknir, voru látnir
vinna leiðinleg, þreytandi störf
og taka inn bragðvond lyf. Með
þessu átti að knýja þá til að
kjósa heldur að hverfa aftur til
félaga sinna, en að búa við slíka
meðferð. Eins og gefur að skilja.
voru það sárafáir sem náðu sér.
Hjá flestum urðu taugabilanirn-
ar ólæknandi og fylgdu þeim
alla ævi. Þeir voru sendir heim
svo þúsundum skipti, og urðu
þungur baggi á almannafé. Geð-
veikraspítalar hersins voru full-
ir af þessu mannlega vogreki
eftir stríðið.
Það var ekki fyrr en miklu
síðar — og þá um seinan — að
það fór að koma í ljós, að þess-
ir menn höfðu orðið fyrir hræði-
legri meiðslum en nokkrir aðr-
ir af völdum stríðsins.
Um skeið var það álit manna,
að hinn mikh fjöldi taugasjúk-
linga í fyrri heimsstyrjöld staf-
aði af því, að kröfurnar um
andlegan þroska þeirra, sem
teknir voru í herinn, hefðu ver-
ið of lágar. Því var það, að
þegar herskyldan var lögleidd
aftur árið 1940, voru kröfurn-
ar um andlegan þroska engu,
vægari en um hinn líkamlega.
En snemma í herferðinni í
Norður-Afríku kom það í ljós,
að taugabilanir — sem ennþá
gengu undir hinu gamla nafni.
,,sprengjudofi“ — orsökuðu
mikið manntjón.
Auk þess kom það fljótlega
í Ijós, að þeir, sem urðu fyrir
þessu, voru jöfnum höndum há-
skólaborgarar og ómenntaðir
menn.
En í þetta sinn voru her-
læknarnir ákveðnir í að senda