Víðförli - 01.06.1950, Side 45

TRÚ OG VÍSINDI
43
til árása á kristindóminn. Ég nefni næst sögu kirkjunnar, viður-
eign hennar við vísindin, við sannleik og sannleiksleit, mannúð
og réttlæti. Þeirri sögu, eða réttara sagt ákveðnum köflum henn-
ar, er vantrúarmönnum gjarnt á að hampa. Og það er bezt að
segja það undir eins, að sú saga er að mörgu levti raunasaga,
margir kaflar hennar slíkir, að hver kristinn maður hlýtur að
lesa þá með sárri hryggð. En þess ber að gæta, að þótt þessi saga
öll sé talin saga kirkjunnar, þá er enginn þeirra kafla, sem hér
um ræðir, saga um framkvæmd kristindómsins á liðnum öldum.
Þeir kaflar eru saga um það, hvernig kirkjunni og málefnum
kristindómsins var stjórnað þvert á móti anda hans og tilgangi.
Þeir eru saga um valdasýki og ágirnd, skammsýni, þröngsýni og
grimmd, saga um það, hvernig óhlutvandir menn og misindis-
menn notuðu kirkjuna sér til framdráttar, auðs og valda. Arásir
efnishyggjumanna út af þessum hlutum eru því réttlátur og verð-
skuldaður áfellisdómur um hin illu öfl, sem komust til valda í
kirkjunni lengur eða skemur. En þær verða ekki árásir á kristna
trú, því að hún er þar sannarlega ekki að verki, þótt með henni
væri flaggað. Stjórn kirkjunnar og skipun málefna hennar í
höndum ófullkominna og oft misjafnra manna hefur sannarlega
ckki ávallt verið sama sem kristin trú og breytni. Árásir þessar
missa því algjörlega marks, auk þess sem þær eru úrellar að
því leyti sem þær byggjast á sögu liðinna alda og menningar,
sem nú er allt önnur.
Svo er og á annað að líta. Þessir söguritarar velja úr og sleppa
því, sem betur hefur farið. Kirkjan hefur látið margt og mikið
gott af sér leiða gegnum aldirnar og andi kristindómsins hefur
lifað þrátt fyrir allt og borið marga og mikla, fagra og bless-
arríka ávexti.
Og svo er að iokum eitt enn til athugunar fyrir vísindamenu
efnishyggjunnar. Vísindin eiga líka sína sögu. Þótt vísindin sjálf
séu ágæt og saga þeirra glæsileg, þá má þó einnig þar finna
ófagra kafla, ef eftir er leitað. Ég er ekki sagnfræðingur og ætla
ekki að hætta mér aftur í myrkur miðaldanna. Þess er ekki
heldur þörf. Vér getum litið til vorra ára, hins glæsilega blóma-