Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Page 124

SUMARLIÐI R. ÍSLEIFSSON
var orðað svo í ritdnu Die nordiscbe Welt um 1940 að þegar snilld norræns
kynþáttar vaknaði til lífsins á ný á Islandi yrði landið aftur hin heilaga
eyja norðursins.13 Með þessu var átt við Islendingar yrðu aftur sú yfir-
burðaþjóð sem þeir eitt sinn voru, að helstu gildi miðaldasamfélagsins
yrðu ráðandi á Islandi. Þegar Islendingar voru orðnir ffjálsir átti ekkert
að vera því til fyrirstöðu að þessir yfirburðir gætu notáð sín, að yfir-
burðaþjóðin birtist á ný, í kraftd uppruna (og þar með kynþáttar), nátt-
úru (sem var norðlæg og hvattd menn til dáða) og hetjulegrar sögu. Kyn-
þáttahyggja og útópískar hugmyndir um Island á þessum tíma verða þ\d
ekki aðskildar.
Dystópían Island
And I was borne in Islond, as brute as a beest
Whan I ete candles ends I am at a feest
Talow and raw stockefysh, I do love to ete
In my countrey it is right good meate
Raw fysh and flesh I eate whan I have nede
Upon suche meates I do love to feed.14
Þessa mynd dró Andrew Boorde upp af Islendingum í ritd sínu, Tbe Boke
ofthe Introduction of the Knozvledge um miðja 16. öld, óþjóðinni fjarlægu.
Hún rímar auðvitað ekki vel við ffásagnir Adams ffá Brimum, Saxos eða
annarra útópískra lýsinga sem hér hafa verið nefhdar. Hún á sér engu að
síður margar samsvaranir bæði fyrr og síðar. I arabískum miðaldaheim-
ildum var m.a. fullyrt að eyjan Thule væri á ystu mörkum hins byggilega
heims og staðhæft að fólk sem byggi handan sjöunda loftslagsbeltds líkt-
ist meira villidýrum en fólki, jafnvel að það væri að hálfu leytd sjávardýr
og hálfu leytd menn.15 Munkurinn Ricardus Pictaviensis, sem fjallaði
stuttlega um Island á ofanverðri 12. öld, staðhæfði að þar lifðu einfætl-
13 Jacobsen, Hans G., „Deutschland und der Norden in der Zukunft“, Die nordische
IVelt. Geschichte, Wesen und Bedeutung der nordischen Völker, Berlín, án árs (um 1940),
bls. 617. Þýski textinn hljóðar svo: ,„\Iit dem Erwachen des nordischen Rassengen-
ius, wird Island immer mehr die heilige Insel des Nordens".
14 Boorde, Andrew, The Fyrst Boke of the Introduction of Knowledge, London 1870, án
síðutals.
15 Sjá Birkeland, Harris, Nordens historie i middelalderen etter arabiske kilder, Osló 1953,
bls. 61, 106, 111, 114.
122