Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2010, Side 47

ÞEKKinG, ViRÐinG, VALD
47
sig á hve mikilvægur stuðningur prinsins var fyrir söfnunarstarfið, en
þegar hann sneri heim til Danmerkur var engu slíku til að dreifa af hálfu
Kristjáns iV.“67 Schepelern bætir við: „Þrátt fyrir það tókst hann einn og
óstuddur á herðar að setja saman safn í Kaupmannahöfn og það var ekki
fyrr en eftir andlát Kristjáns iV árið 1648 sem hann naut beinnar konung-
legrar verndar, enda átti hann í nánum samskiptum við nýja kónginn síð-
ustu sex ár ævinnar“.68 Að Ole Worm gengnum rann safnið hans síðan inn
í hið konunglega Kunstkammer, sem nýi kóngurinn, Friðrik iii, stofnaði
nokkrum árum áður (og myndaði síðar stofninn í Þjóðminjasafni Dana).
Ég hef ekki ástæðu til að draga orð Schepelern í efa hvað furðustofuna
áhrærir, en hitt er ljóst að Worm naut stuðnings Kristjáns iV við a.m.k.
sumt sem hann tók sér fyrir hendur, þar með talið söfnun rúnaáletrana,
skjala og munnmæla með spurningaskránni góðu frá 1622. Aftur á móti og
af einhverjum sökum (e.t.v. löngun til að gera hlut Worm stærri með því
að leggja áherslu á að hann hafi verið einn að verki) þá víkur Schepelern
hvergi að því hve náið samband var á milli Ole Worm og Christian Friis
frá Kragerup, kanslara danska ríkisins. Worm og Friis voru góðir vinir og
deildu ástríðu fyrir vísindum og fornum fræðum. Kanslarinn var sjálfur
lærður maður og hafði lagst í langferð að lærðra manna sið um áratug á
undan Worm.69 Þeir bjuggu hlið við hlið, hittust svo að segja á hverjum
degi, en auk þess var Ole Worm líflæknir kanslarafjölskyldunnar.70
Bréfasafn Worm leiðir í ljós að hann kom gjarnan fram sem fulltrúi
kanslarans í samskiptum við pennavini sína. Worm gat jafnframt reitt sig á
stuðning kanslarans og í krafti þessa stuðnings gat hann boðist til að redda
heimildamönnum sínum eða greiða úr vanda þeirra í skiptum fyrir safn-
gripi, skjöl eða handrit. Til dæmis um slíka fyrirgreiðslu má grípa niður í
bréf frá Ole Worm til Magnúsar Ólafssonar, sóknarprests að Laufási, sem
var einna lærðastur manna á sinni tíð um íslenskar fornsögur og -kvæði:
Ég hef rætt kringumstæður þínar aftur við vorn háa herra kansl-
arann: Ef það hentar þér að eftirláta syni þínum sóknina á ásætt-
anlegum kjörum, nefnilega að hann taki yfir embættisskyld-
67 H.D. Schepelern, „The Museum Wormianum Reconstructed“, bls. 84.
68 Sama rit.
69 Ole Degn, Christian 4.s. kansler. Christen Friis til Kragerup (1581–1639) som men-
neske og politiker, Viborg: Udgiverselskab ved Landsarkivet for nørrejylland, 1988,
einkum bls. 9–14 og bls. 178–180.
70 Sama rit, bls. 106–109.