Skírnir - 01.01.1974, Blaðsíða 69

SKÍRNIR
HÚS í HÓMILÍU
67
Að átt sé við torfveggi, en ekki timbur, er Ijóst af því, að þeir eru taldir
tveir, en ekki eru taldir nema tveir veggir í torfhúsi (gaflveggir eru þil). Vegg-
ir á timburhúsi myndu vera taldir fjórir. Mótsetningin milli „tveir kirkjuvegg-
ir“ og „brjóstþil er samtengir báða veggi" sannar það hvað Ijósast, að átt sé
við íslenzka torfkirkju, en ekki timburkirkju.8
Nú kemur annar maSur til sögunnar. Aage Roussell drepur í
doktorsritgerö sinni „Farms and Churohes in the Mediaeval Norse
Settlements of Greenland“ á það aö óþarfi sé að ætla kirkju hóm-
ilíubókanna af torfi:
Curiously enough, Guðbrandur Jónsson regards his homily book’s descrip-
tion as that of an earth and turf church, solely because of the expression
„tveir kirkjuveggir". It may be said that the same expression appears in the
Norwegian book of homilies, where, without discussing the question of which
of these two books is the earlier, we may be sure that the description was taken
as applying to a stave church.9
Rök Roussells eru sem sé þau að orðalagið „tveir kirkj uveggir“
eru viðhöfð í öllum textum: Vitað sé að norska hómilían lýsi timb-
urkirkju, þess vegna hljóti sú íslenska að greina frá samskonar hús-
gerð. Vert er að benda á það strax, að íslensk torfkirkja er framar
öllu timburhús, sem þakið er torfi. Af þeim sökum er augljóst, að
sé henni lýst innanfrá, hlýtur hún að skoðast sem timburbygging.
Snúum okkur aftur að orðum Guðbrands og rýnum nánar í þau,
sem og texta kirkjudagsmála. I fyrsta lagi stendur „Kirkja er gjör
úr mörgum steinum eða trjám“ en ekki „steinum og trjám“. Ekki er
óeðlilegt að ætla að orðalagið hefði verið annað, hefði þýðandi
ræðunnar viljað í raun lýsa torfhúsi. í torfhús er notað torf ekki
síður en steinar. Stundum og reyndar mjög oft einungis torf. Hitt er
lj óst að séu steinar brúkaðir, fylgir torf næstum alltaf, a. m. k. mold.
Að mínum dómi hefði því átt að standa eitthvað á þessa leið:
„Kirkja er gjörð úr torfi, mörgum steinum og timbri.“ Það, að
drepið er á orðið steinar, hlýtur að standa í sambandi við hinn
latneska texta, sem sá norræni er unninn úr. I öðru lagi stendur
skýrum stöfum að „brjóstþili... samtengi báða veggi“. Timburgafl
tengir ekki torfveggi saman. Torfveggur er sjálfstæð byggingarein-
ing óháð timburgrindinni. Ennfremur er sagt að „staflægjur . . .
halda . .. veggþiljum“. Staflægjur halda ekki torfi saman heldur
timbri.