Skírnir - 01.01.1974, Blaðsíða 134

128 SVEINN SKORRI HÖSKULDSSON SKÍRNIR
landi hafa opnað honum leið að lífi fyrstu kynslóða íslendinga.
Persónuleg þekking hans á verkmenningu og starfsháttum íslenskra
bænda fyrir og um síðustu aldamót hefur stórum auðveldað honum
að draga upp trúverðuga mynd af þessum þætti mannlífs í hinum
sögulegu skáldsögum sínum.
Að því er tók til þeirra atriða í hinum menningarsögulega bak-
grunni er snertu híbýli og húsbúnað manna á söguöld, hefur Gunnar
Gunnarsson skýrt mér frá því að hann hafi stuðst við doktorsrit
Valtýs Guðmundssonar, Privatboligen pá Island i Sagatiden. Um
aðra þætti daglegs lífs svo sem klæðnað, mataræði og ýmsar sið-
venjur kveðst hann hafa haft not af hinu mikla riti Troels-Lunds,
Dagligt Liv i Norden i det sekstende Aarhundrede, en það verk seg-
ist Gunnar hafa „þekkt út og inn“.
Eins og öll önnur verk Gunnars Gunnarssonar fjalla hinar sögu-
legu skáldsögur hans um siðlegar grundvallarspurningar, um trúar-
viðhorf og lífsafstöðu.
Um mót heiðins siðar og kristins hafa ýmsir norðurlandahöf-
undar fjallað í skáldsögum sínum og mikill áhrifavaldur á nokkra
þeirra var danski fjölfræðingurinn Vilhelm Grpnbech. í ritum sín-
um studdist hann framar öðru við vitnishurð fornra bókmennta en
hirti minna um áþreifanlegri heimildir fornleifafræði. Það var
einkum varðandi siðleg, sálfræðileg og trúarleg vandamál á
hvörfum heiðni og kristni sem sjónarmið Grpnbechs ollu tímamót-
um í skilningi norrænna rithöfunda. Það verk hans er hvað mest
áhrif hafði á þau skáld sem fjölluðu um víkinga- og söguöld var
Vor Folkeæt i Oldtiden, I-IV, sem kom út 1909-12.
Jöran Mjöberg varpar fram þeirri tilgátu19 að rit Grpnhechs
muni hafa haft gildi fyrir fyrstu skáldverk Gunnars Gunnarssonar
um víkingaöld. Þessi tilgáta virðist að lítt könnuðu máli fremur
sennileg, ekki síst um þær hugmyndir sem Grpnhech setur fram í
fyrsta bindi verksins, Lykkemand og Niding, um hamingjuhugtakið
og sæmdarhugsj ón fornmanna og í fjórða bindi, Menneskelivet og
Guderne, um trúarskilning þeirra.
Gunnar Gunnarsson hefur hins vegar skýrt mér frá því að fram-
angreint rit Grdnbechs hafi hann aldrei lesið og ekki þekkt til þess.
Ef um áhrif frá því á Gunnar er að ræða eru þau þá óbein, sprott-
in af þeim almennu áhrifum sem Grpnbech hafði á söguskilning