Skírnir - 01.01.1974, Blaðsíða 123
SKÍRNIR
DRAUMUR í SÝN
117
ar á íslandi voru yfirleitt fremur „jákvæðir“ eins og kallað er þó
að þar væru undantekningar.
Þegar kemur til hinna viðameiri yfirlitsverka um höfundarskap
Gunnars eru annars vegar sum þeirra samin áður en þorri sögu-
legu skáldsagnanna kom út, t.a.m. ritgerðir Ottos Gelsteds, Gunnar
Gunnarsson, Kaupmannahöfn 1926, og Kjelds Elfelts, Gunnar Gunn-
arsson, Kaupmannahöfn 1927, eða könnunin beinist að öðrum
þáttum eins og í hinni sálfræðilegu bókmenntagreiningu Sigurjóns
Björnssonar, Leiðin til skáldskapar, Reykjavík 1964, er fjallar um
höfundarþroska og feril Gunnars til þess er hann lauk við Kirkjuna
á fjallinu.
Rækilegasta athugun á þessum þætti í höfundarverki Gunnars er
að finna í hók Stellans Arvidsons, Gunnar Gunnarsson islánningen,
Halmstad 1960.
Hann slítur þó sundur hinn eiginlega Landnámsflokk þar sem
hann fjallar um Fóstbræður meðaf æskuverka en skipar Yikivaka
án fyrirvara á bekk með sögulegu skáldsögunum.
Einna hörðust gagnrýni á sögulegar skáldsögur Gunnars kemur
fram í nýlegri grein eftir Kristin E. Andrésson þar sem segir m.a.:
Þær bækur Gunnars Gunnarssonar sem mér finnst nærri eyður í skáld-
sagnagerS hans eru Fóstbræður, JörS, Hvíti-Kristur úr sagnabálkinum úr Is-
landssögu, og eins Grámann að öðru leyti en tekur til persónulýsingar Olafs
Hildissonar. Þessar sögur eru að mestu endursögn fornrita án nýrra viðhorfa
eða tilrauna til að móta efnið og án sjálfstæðrar persónusköpunar, auk þess
sem hinum fornu sögupersónum eru lagðar í munn nútímahugmyndir sem ekki
hljóma eðlilega.7
Hér er allfast að orði kveðið. I sjálfu sér er það ónýtt efni, sem
seint verður á enda kljáð, að reyna að kveða upp dóm um það hvort
tiltekin bók höfundar sé „betri“ en önnur. Hitt er ljóst að nokkurn
veginn sanngjarnt og hlutlægt mat á sögulegum skáldsögum Gunn-
ars Gunnarssonar fæst ekki nema að skoða þær í því samhengi sem
þær liafa í höfundarverki hans og jafnframt þeirri stöðu sem þær
hafa í ritun sögulegra skáldsagna á íslensku og á Norðurlöndum.
Slíka könnun hefur mér að vísu ekki unnist tími til að gera við
samningu þessa greinarkorns. Ég vil þó freista þess að henda á fáein
atriði, sem mér virðast verð gaumgæfingar áður en sögulegar skáld-
sögur Gunnars eru afgreiddar sem „eyða“ í verk hans.