Skírnir - 01.01.1974, Blaðsíða 208
202
HELGA KRESS
SKÍRNIR
Og andstætt sendinefndarmönnum, sem blandast mannfjöldanum,
fá þeir innilokunarkennd:
En nú var allt óhægra að komast áfram; hvarvetna var fólk fyrir og þröng,
og streymdi iðulega á móti Jieim svo þeir komust ekkert áfram. Þeir reyndu
að kalla; enginn sinnti því.
... Auk þess sem þeir höfðu týnt póstinum sótti að þeim ofurþungt að þeir
væru sjálfir týndir í ógrynni mannhafsins (58).
Islendingarnir í Hrakningum týna heldur ekki sjálfum sér, en
gera sér grein fyrir stöðu sinni og lands síns. Hrakningar eru goð-
sögn um landið, en Sendiför fjallar aftur á móti um ísland sam-
tímans og skort þess á sjálfsvitund.
Þriðja skýrslan Skemmtiferð segir frá hjónum á ferð í sólarlönd-
um. Slíkar ferðir hafa, að minnsta kosti ekki enn, tileinkað sér sinn
eigin stíl meðal íslenzkra ferðasagna, og er því frásagnarháttur
nokkuð annar en á fyrri skýrslunum. Atburðum er annaðhvort lýst
utan frá eða frá sjónarhóli hjónanna, einkum konunnar, og tekur
stíllinn lit af málfari þeirra og hugsunarhætti. Oft eru munnleg
einkenni hans slík, að lesandi fær á tilfinninguna, að ýmislegt úr
ferðasögunni kunni þannig að hafa verið sagt vinum og kunningj-
um eftir að heim var komið. Að þessu stuðla einkum upphróp-
anir, spurningar í miðri málsgrein, ofnotkun atviksorðanna svo og
svona og óákveðna fornafnsins maður. Fjöldi setninga byrja á
mikið og bara, og síðast en ekki sízt er klifað á orðinu fínn, sem
reyndar fylgir konunni sem leiðarmótíf. T.a.m. er upphaf frásög-
unnar þannig:
Það var svo fínt. Þegar maður kora í forsalinn þá var marmari svo maffur
hefði getaff lagzt á magann, og horft allan daginn á andlitiff á sjálfum sér
speglast, ef maffur hefði verið einsog þessi ungi maður í grísku sögunni sem
var svo hrifinn af sjálfum sér ... og veiztu nú hvað, þaff var líka marmari utan
á afgreiðsluborffunum hjá fínu mönnunum ... (171).
Eins og í Sendiför eru persónurnar látnar lýsa sér í viðbrögðum
sínum við nýju og framandi umhverfi. Hjónin eru fulltrúar horg-
aralegs samfélags, og afstaða þeirra til allra hluta mótast af falskri
meðvitund um sjálf sig. Þau ímynda sér, að þau séu ánægð og ham-
ingjusöm, en í veruleikanum lifa þau innantómu lífi og fylla það
með fánýti.