Skírnir - 01.01.1974, Blaðsíða 97

SKÍRNIR
ÖFUGMÆLI
91
má af titilblaðinu, sem á er sama hönd og kvæðinu. Uppskrift Odds
er talsvert bundin, og eru því líkur til þess, að hér sé um að ræða
eftirrit eldra handrits. Þá er ekki fráleitt að láta sér detta í hug, að
Oddur hafi ritað eftir þeim hluta handritsins, sem orðinn hefur
verið lítt læsilegur.
Handritin JS 504, 8vo, Lbs. 1293, 4to og AM 276, 8vo eru öll
með hendi Gísla Konráðssonar. Gísli skráði JS 504, 8vo á unga
aldri. Lhs. 1293, 4to er frá árunum 1847-1848, en ekki er nákvæm-
lega vitað hvenær Gísli skrifaði það síðastnefnda. Samanburður
Lbs. 1293, 4to og AM 276, 8vo bendir til þess, að hið síðarnefnda sé
ritað eftir hinu fyrrnefnda. Geta má þess einnig, að í Lbs. 1293, 4to
eru allar vísurnar í JS 504, 8vo eins langt og JS 504, 8vo nær.
ÍBR 72, 8vo er einnig frá 19. öld, og það skrifaði Jón Bjarnason í
Þórormstungu eins og stendur í handritaskrá Landsbókasafnsins.
Lbs. 3812, 8vo skrifaði Magnús Erlendsson á Bollastöðum eins
og segir í handritinu sjálfu.
Lbs. 179, 8vo er eftirrit Lambastaðabókar, - til hennar er vísað í
handritinu sjálfu, - og handrits Jóns í Þórormstungu (ÍBR 72,
8vo), sem skrifarinn vitnar einnig til.
Auk þessa eru vísur úr þessu kvæði í handritunum JS 268, 8vo,
Lbs. 1276, 4to og Lbs. 179, 386, 1100, 1404, 1408, 1805, 1868,
1869, 2184 a, 8vo, sem öll eru frá 19. öld, en þar að auki eru í þess-
um handritum allmargar aðrar vísur í sama anda. Vísnafjöldinn í
þessum handritum er allbreytilegur og texti margra vísnanna
einnig.
Öfugmælakvæðið hefur verið prentað tvívegis og sáu þeir Ólafur
Davíðsson2 og Jón Þorkelsson3 hvor um sína útgáfuna. Báðar út-
gáfurnar eru gerðar eftir mörgum handritum, en erfitt er að sjá
hvaðan hver vísa er tekin, svo að ekki er auðvelt að átta sig á upp-
runalegum texta öfugmælakvæðisins eftir þessum útgáfum. Af út-
gáfu Jóns Þorkelssonar og eftirfarandi ummælum er helzt að ráða,
að kvæðið hafi verið 91 vísa: „I de ældste afskrifter bestár digtet af
ikke meget over tyve vers, men ved en temmelig omhyggelig samlen
af de vers, der má höre herhen, har jeg drevet versenes antal op til
den höjde, som der viser sig ovenfor.“4 Jón hefur þó varla verið
mjög viss um, að þetta væri rétt aðferð, því að hann bætir við: „Da
digtet er blevet til en folkevise, som næsten hvert barn kan en