Norðurfari - 01.01.1849, Blaðsíða 68

70
WOUBURFARI.
þó þeir vilji breyta miklu, samt sem áður eru svo skinsamir að
þeir vilja ganga út frá þvf, sem er, og að eins endurbæta það og
fullkomna. fiessirmenn hafa verið kallaðir Socialistes vcgna þess
að þeir æ eru að tala um að endurbæta mannfjelagið og vilja gera
það allt með þvf að láta menn taka sig saman og vinna í sam-
einingu í stærri og smærri fjelögum, en þií undir vernd þeirra
laga, sem nú eru; vjer viljum þvf kalla þá samlagsmenn eins og
vjer kölluðum hina sameignarmenn, ef menn á annað borð ei vilja
halda hinu útlenda nafni. Að gera grein fyrir hverjir fylgi þeirra
lærdómi eða ei er ekki svo hægt, af því hjer fara svo margir að
nálgast hver annan; því það er langt frá að samlagsmenn sjeu
hinir einustu, sem finni að ögnarlega mörgu er ábótavant í mann-
fjelaginu eins og það nú er, þó þeir fegin vilji menn skuli halda
að þeir sjeu hinir einustu sannarlegu mannvinir. Sá sem nú þó
einkum má alíta fyrir oddvita þeirra áFrakklandí eránefaLouis
Ðlanc og að nokkru leiti hinn undarlegi Proudhon, og skulum
vjer hjer geta þeirra betur.
fiegar Adam Smith var búinn að rita hina dýrmætu bók sína
Vm Velmeigan PjóiTa, og sanna í henni svo glæsilega, að hvorki
gull nje silfur væri sannur auður, en einungis járteini hans; en
að vinna og erfiði þar á mót væri hið eina sannarlega rikidæmi,
sem ekki væri dautt, og að stjórnir því aldrei ættu að gjöra annað
enn að hrinda burtu öllu því, sem tálmaði mönnum að vinna
frjálslega, hverjum eins og honum væri bezt lagið, en að öðru teiti
ekki sletta sjer fram í viðskipti manna á meðal — þegar þetta
mikla verk var unnið, þá sýndist svo sem ei væri annað eptir
enn að fá stjórnirnar til að fylgja þessari skinsamlegu reglu, og
allar hinar betri eru líka alltaf að gjöra það meirogmeir, einkum
þó í frelsislöndonum Englandi ag Bandaríkjonnm. En allir geta
ei orðið frelsisins aðnjótandi, fyrir því að þá skortir það, sem á
þarf að halda: cfnin; og þar er hinn eiginlegi vandi að fmna
hvernig menn eigi að koma sjer svo fyrir, að allir geti nokkurn
vegin haft það, sem þeir þurfa með, án þess að frelsi hvers ein-
staks þó sje brotið niður. Malthus sagði að öll eymd og fátækt
manna kæmi af því, að þeir væru of margir, og því væri ekki
til neins að vera að reyna að minnka hana með fátækra styrk og
öðru, sem að eins stillti um stund, en ekki bætti neitt verulega;
hið einasta ráð, sem hlýtti, væri að fækka mannkyninu, og til
þess þyrfti ei annað enn banna þeim að giptast, nema svo að eins
að þeir ættu nóg bæði handa sjer og börnum sínum; og þeirsem
giptust mættu ekki eiga fleiri börn enn svo, að þeir væru vissir
um að þau ei þyrftu að komast í bágindi eptir sinn dag — því
það barn, sem foreldrar þess ei gætu uppalið, hefði eins vel mátt vera
ófætt, því það væri ekkert rúm autt handa því við veraldarborðið. En
auk þess að það nú er sýnt, að það er ei rjett, sem Malthus
segir, að nauðsynja vörurnar aukist eptir langtum minna hlutfalli
enn mennirnir, og það þvert á móti er sannað, að þær geta aukist