Norðurfari - 01.01.1849, Side 139

FRELSI8 HREIFINGARNAR.
11
hinir síðari af því Mazzini hataði meir alla konunga enn erlenda
fjendur föðurlands síns. Karl Albert mátti því vel fara í þetta
stríð með kvíða, því einasta frelsis ,von hans sjálfs var sú, að
vinna svo glæsilegan sigur að allir Italir söfnuðust utanum hann
af undran, og til þess var lítil von með þrektausu liði, sem ei
heldur var áreiðanlegt. Samt var griðonum sagt upp 12. Marz
sökum hinnar óþolandi hörku og kúgunar, sem Austurríkismenn
höfðu í frammi í Lombardíinu — en nokkrum dögum síðar, 21 og
22. Marz var Radetzky karl búinn að vinna svo mikinn sigur við
Novarra, að heita mátti að öllu sardinska liðinu væri tvístrað.
Karl Albert hafði sjálfur ei hlíft sjer, en margopt leitað bana
í orrustunni, og þegar hann sá að allt var úti lagði hann niður
konungdöm sinn á vígvellinum, og fór skyndilega á stað til Por-
tugal, án þess aptur að sjá höfuðborg sína. Nú er hann nýlega
dauður í Oporto af sjúkdómi og sorg, og það, sem hann áður
kann að hafa afbrotið við Itali, hefur hann nú fyllilega endur-
goldið með óláni sinu; því enginn getur efast um að hann ei hafi
verið einlægur í þessu síðasta stríði, eða neitað því, að hann
vantaði ei annað enn gæfuna til að verða álitinn frelsis hetja.
Elzti sonur hans Victor Emmanuel, sem varð konungur eptir
hann, samdi strax vopnahlje við Radetzky, þó það fengist ei ncma með
hörðum kostum. Piemontingjar voru reyndar óánægðir með það, en
hjer var til lítils fyrir þá að kvarta, og hinn ungi konungur gat með
fullum rjetti svarað þeim : “ef þið færið mjer einn alminilegann dáta
skal jeg vera hinn annar.” Samt sem áður þóttust Genúumenn,
sem þó ei áður höfðu verið svo fúsir á að fara móti Austrríkis-
mönnum, nú ekki vilja viðurkenna griðin, gerðu uppreisn og sögðust
ætla að skilja sig frá Piemont; cn Marmora, sem móti þeim var
sendur, gerði fljótt enda á öllu þessu uppþoti mcð þvi að taka
Genúa, eptir þó ei svo slaka vörn af borgarmönnum. Eðlilegra
var um Lombarda þó þeir revndu til þess eitthvað að hreifa sig,
því þeir áttu sannarlega illri meðferð að sæta, og höfðu að eins
beðið þess að stríðið byrjaði að nýju til þess aptur að rcyna að
varpa af sjer járnoki Radetzkys. í Brescia og á fleiri stöðum
hófst líka upprcisn undireins og Radetzky var farinn burt úr
Milano, en af því hann svo fljótt vann fullkominn sigur, þá gat
hann strax sent aptur tnikið lið til að bæla niður allar óeirða
tilraunir, og menn munu ei svo strax gleyma þeirri ómannlegu
grimmd, sem Haynau, einn af hershöfðingjum hans, bcitti við
uppreisnarmenn og hvernig hann ljet bræla og brcnna Brescia og
myrða þar menn og konur. Eptir þetta var allt rólegt á Gpp-
Italíu nema hvað Feneyjamenn enn vörðust drengilega og gjörðu
Manin að alræðismanni. Sendimenn Austurríkis hafa í allt
sumar verið að semja um friðin við hina sardínsku stjórn, og hanu
er nú líka loks ákominn með þeim skilmálum að Sardinia skuli
gjalda_ Austurríki 70 millíónir Fr. í rstríðskostnað og skaðabætur.
A meðan þctta gjörðist á Norður-Italíu höfðu menn í Toscana