Norðurfari - 01.01.1849, Blaðsíða 153

FltGlSIS HRKIFINGARNAR.
155
Arad og Xemesvar höfðu Austurríkismenn setið frá |>ví áður enn
stríðið byrjaði, en Peterwardein og Gr-Wardein hjeldu Jlagyarar og
Maitheny varðist alltaf vel í Komorn, svo hjer var hejrumbil
jafnt á báðar hliðar. En hinar eiginlegu sigurvinningar Magyara byrja
fyrst í Apríl, þá brutust Jieir allstaðar fram eins og óstöívandi
fjallastraumur. Aður hafði staðið orrusta við Szolnok, en nú fóru
þeir Görgey og Klapka yfir Theiss við Tokay, og voru allt í einu
komnir að Hatvan fyrir norðan Schlick, sem nú varð að draga lið
sitt yfir að Aszod. Dembinsky fór nokkuð sunnar yfir ána þann
3., og cyðilagði lið Jellachich við Czegled. Wr hann frá sigri til
sigurs ogvann Windischgratz svo gjörsamlega þann 6. í hinni miklu
orrustu við Gödöllö — {>ar fjellu 3000 af Magyörum og enn miklu fleiri
af Austurríkismönnum — að hann hafði engin önnur úrræði enn að
hrökkva undan með lið sitt til Pesthar. En Görgey var J>á kominn
að Gran og farinn að uinkringja keisaraliðið — ætlunarverk hans
var að hjálpa Komorn, og það tókst honum lika. Perzel tók um
þetta leiti St. Thomas með áhlaupi, og Bem tvístraði liði Serba við
Avrik og tók síðan Lugos. En Magyarar rjeðust ei á Pesth, því
bæði vildu þeir hlífa höfuðborg sinni og Dembinsky sýndi með
rökum í stríðsráðinu, að alit ólán Pólverja 1830 hefði komið af
því að þeir hefðu hugsað um of um að halda Varsjá hvað sem
kostaði. f>eir hjeldu því fyrirnorðan borgina, unnu þann 10. sigur við
Waitzen — þar fjell af Austurríkismönnum hershöfðinginn Götz
•—• og Görgey bjelt áfram til Ncusohl til að umkringja keisaraliðið
enn betur. Nú var þá ei annað fyrir það að gera enn að
draga sig tilbaka í skynði, og reyna að eins að forða þvf, sem forða
mátti. Windischgratz, sem ei vildi sjálfur þurfa að gefa skipan
til þessa, lagði niður herstjórnina þann 15., og Welden, her-
stjórinn í Vínarborg, kom í stað hans. Fyrsta verk hans var að
segja liðinu í Pesth að búast til burtferðar, og 21. Apríl byrjaði
það með skömm og sneipu apturför sína úr því landi, sem það
var sent til að kúga en hafði eigi orkað. Jellachich komst illa út-
leikinn með leyfarnar af liði sínu til Eszeck, segjandi farir sínar
eigi sljettar, og Welden átti nógu örðugt með að forða því, sem
eptir var af meginhernum, til Pressburg. jiað var hin síðasta
ungverska horg, sem hinn svartguli fáni blakti yfir, og að öðru
leiti var Ungverjaland hreinsað fyrir ovínum, nema hvað Welden
hafði skilið He nzi, svyzneskan mann, eptirmeð setulið í kastalanum
íBuda. Görgey var falið á hendur að setjast um það virki, og21.
Maí tók hann kastalann með áhlaupi eptir ágæta vörn af Henzi,
sem sjálfur fjell í orrustunni — Czikos-huzzarar höfðu áður
tekið Kaschau og Eperies, og Magyara ríki var frjálst frá Dóná og
Drave til Karpatafjalla.
f>cnna glæsilega sigur höfðu Ungverjar unnið aleinir með
cigin vopum — þeir áttu hvcrgi aðstaðarmenn nema í fjöllum og
mýrum lands síns; og sú hjálp ætlaði þó að bregðast þeim í
fyrstu, því frostið var svo mikið seinna hluta Decembers og allan
Janúar, að jafnvel Dóná lagði, og allar minni ár og mýrar voru