Norðurfari - 01.01.1849, Blaðsíða 177

SVAR TIL REYKJAVÍKURPÓSTSINS.
179
vjer eptir ál.ti voru heldur verðum að vera móti öllum háskólum
enn ráða til að stofna |>á. Ekki af því aS vjer ekki berum fulla
virðingu fyrir hinum gömlu miðaldalcgu háskolum (universitatibus,
almennum fræðafjelögum*), þar sem þeir enn eru tii öaflagaðir
eins og á Englandi, og viðurkennum hið mikla gagn, sem þeir
hafa gert, og að þeir voru nauðsynlegir á sinum tímum — en af
því vjer höldum að nú sjeu nóg önnur meðöl til að afla sjer
almennrar menntanar, enn þá voru, þegar þeir voru stofnaðir.
jjessi fyrsta villa Reykjavp. væri því í sjálfu sjer nóg til að ónýta
öll málin fyrir honum, því á l.enni byggir hann einkum það, sem
hann segir um ógnarlegan kostnað, og hlægilega hugarburði sína um
háskólalegt menntalif. En vjer viljum nú halda lengra áfram og reyna
hvort vjer tinnum ei fleira, hjá honum, sem leiðrjettingar þurfi með.
jjað annað sem vjer einkum höfum móti þættinum er það,
að hann kemur fram með ógnarlegum reigingi, tii að kunngjöra
mönnum að hann sje öldungis mótfallinn áliti voru, án þess menn
þó eigi hægt með að finna, hvað hann eiginlega hefur móti því,
sem vjer höfum sagt. Reykjavp. þorir nefnilega ekki með berum
orðum að segja það, sem þó eiginlega er hjartansmeining ,hans:
að öll stjórn, lærðómur og yfir höfuð allt það, sem geti orðið Islandi
til gagns, eigi í raun og veru að dragast út úr landinu sjálfu og
flytjast til Danmerkur, hinnar elskuðu móður þess. 5etta þorir
Pósturinn ekki að segja með berum orðum, því hann finnur þó
með sjálfum sjer hvað vitlaust það er í raun og veru, og þess
vegna forðast hann alltafv að tala um hið eiginlega aðalatriði í vorum
þætti, sem er það: að Islendingum væri,rekki einu sinni miklu
hollara og betra, að læra til embætta á Islandi heima í landinu
sjalfu, enn að þurfa að sækja þann lærdóm suður til Danmerkur,
sem er öldungis ólík því 1 flestu tilliti — heldur væri þeim jafnvel
ómögulegt að ná slíkri uppfræðingu neima einmitt á Islandi, og
því brýn nauðsyn á að stofna embætlismannaskóla þar. jjetta
getum vjcr hvergi fundið að Reykjavp. hafi hrakið, en í stað þess
byrjar hann einungis að hrósa danska háskólanum rjett út í bláinn,
án þess þó um leið að sanna að embættiskennslan við hann sje
Isiendingum í minnsta máta fullnægandi, og heldur svo hann geti
ónýtt allar tilraunir til að stofna embættimannaskóla á Islandi
* Svo Reykjavp. ekki haldi pað sje einhver ný nppfifynding lír oss at dlíta hina
eiginleguhítskóla sein slík íjelög, viljum vier aðeins vlsa lionuin til hdskóla-
sögunnar i Savigny’s Gesch. des röm. Rechts im Mi11elalier. Pað ervíí-
fræg hók, sein hver 'úatinskur jiiristilí nfíttiírlega liefur lesið , og verður
þá líka að vita hver uppruni hinna eiginlegu haskóla er, A miðöldonum
voru þeir hinir einustu staðir, þar sein inenn gótu ailað sjer nokkurar
ínenntunar — en mí eru allt aðrir tímar og bækur og ínenntan iniktu
almennari. I’að er því ll'ka inikill eli á , hvort sií tilraun, að breyta þeiin í
embættisinannaskóla með gainalla hdskóla sniði, sem gerð Iiefur verið í hinuin
ófrjálsu einvalda ríkjiun ;í Pýzkalandi, og eptirhermeudur þeirra hafa tekið
eptir þeiin , þó þeiin ndttiírlega liali tekist verr enn höiundonum sjálfuin —
S]e uppfræðingunni til noltkurs sannarlegs gagns eða ei. Vjer höidum hið
Slðara, og þess vegna meinuin vjer ekki með einbBttisinannaskólum á Tslandi
neina skrifstofulega (bureaukrah'ska) háskóla.
«2