Tímarit Máls og menningar - 01.11.1977, Blaðsíða 19

Viðtal við William Heinesen
En svo kom heimsstyrjöldin og þar með rofnuðu allar samgöngur milli
Færeyja og Danmerkur. Þá var ég löngu fluttur aftur til Þórshafnar og
vann sem bréfritari við fyrirtæki föður míns sem var orðið mjög fjölþætt
og umsvifamikið. Það kom því í góðar þarfir sem ég hafði lært á Kaup-
mannaskólanum. Erlend mál, hraðritun, samning verslunarbréfa og þess
háttar. Af þessu lifði ég reyndar, alveg þangað til ég var orðinn viður-
kenndur skáldsagnahöfundur.
Glataðir snillingar
— „Glataða snillinga" samdi ég á stríðsárunum, sú saga er að nokkru
leyti sprottin af því hræðilega álagi sem styrjöldin varð manni. I henni
fólst eins konar veruleikaflótti, þörf til að fást við hluti sem ekki kæmu
við þessari styrjöld sem virtist svo heimskuleg og fáránleg — og heldur
ekki hér í Færeyjum komst maður hjá því að verða hennar var, beint
og miskunnarlaust. Hér voru loftvarnarmerki gefin á hverjum einasta degi
og nasistar vörpuðu sprengjum bæði að skipum okkar og skotmörkum í
landi. Svo að líka hér á eyjunum varð tilfinnanlegt tjón.
Nú, en ég skrifaði sem sagt um þessa snillinga frá þeim tiltölulega
hamingjusama tíma fyrir fyrri heimsstyrjöld — og boðskapur bókarinnar
er að þó að allt fari í lokin úrskeiðis og endi illa, þá beri ekki aðeins
að meta mannslíf eftir afdrifum þess heldur þeirri heild góðs og ills sem
það er í raun og veru. Þær hamingjustundir sem við lifum eru mikils
virði sem slíkar, jafnvel þótt þær séu hverfular. Bókin er reyndar frásögn
um hamingju meðal hinna óþekktu, við óbrotin kjör, en hamingju
manna, í ást, listrænni tjáningu, félagsskap og yfirleitt. Hamingju þrátt
fyrir fáránleikann sem liggur alltaf í leyni á næsm gatnamótum og ógnar
með því að hrifsa leikslokin til sín. „Lífsins vissa er aðeins ein; úlfstönn
dauðans beitt á hálsi,“ segir Alf Larsen í einu hinna stórbrotnu kvæða
sinna um tilgangsleysi lífsins. „Dauðinn er þó aðeins bakgrunnur að snilld-
arlegri lágmynd lífsins," segir Jörgen-Frantz Jacobsen — og þess ber að
geta að hann segir þetta í dauðans alvarlegu samhengi.
Það þjónar engum tilgangi að vera sí og æ að taka út forskot á glöt-
unina eða sýna fáránleikann sem innsta kjarna alls, raunverulegt inntak
tilverunnar, eins og lengi hefur verið bókmenntaleg og heimspekileg tíska.
Kannske hljómar þetta bæði sem barnalegt og úrelt viðhorf í margra eyr-
241
1 C TMM