Tímarit Máls og menningar - 01.11.1977, Blaðsíða 159

sé hans eigið. En ef betur er að gáð,
má vissuiega finna sameiginleg einkenni
í þýðingum Helga, og vissulega ræður
ekki hending því hvar hann ber niður.
Honum lætur greinilega betur að þýða
ljóð í ströngu og knöppu formi en los-
aralegu og nýtur sín bezt, þegar um
ljóð er að ræða, sem einkennast af hnit-
miðun og samþjöppun í byggingu, ná-
kvæmni í orðavali og tæru myndamáli,
en hins vegar miður við Ijóð þrútin af
spámannlegri andagift og víðernisflugi
með miklum arnsúgi.
Engan skyldi því undra það, að Helgi
skuli um langt skeið hafa hneigzt til að
þýða ausmrlenzk ljóð og hafi lætt inn á
jólamarkaðinn fyrir nokkrum árum kveri
með kínverskum Ijóðum, en nú um síð-
ustu jól öðru með japönskum ljóðum,
því óvíða verður komizt lengra í sam-
þjöppun og hnitmiðun en einmitt í
japanskri Ijóðlist En það er ekki ein-
ungis ástæða til að fagna útkomu þessa
japanska Ijóðakvers fyrir þá sök, að
kostir Helga sem þýðanda njóti sín þar
einkar vel, heldur má og segja, að þau
eigi talsvert erindi inn í okkar hráa
þjóðlíf almennt talað og þótt fyrr hefði
verið. Ljóðlist Austurlanda hélt innreið
sína fyrir alvöru inn í önnur lönd Ev-
rópu miklu fyrr eða þegar um síðustu
aldamót og hefur haft þar mikil og heil-
næm áhrif. Tiginmannlegt látleysi
þeirra stingur mjög í stúf við síðróm-
antískan tilfinningabelging og sjálfs-
hyggju, og þau eru vel fallin til að
venja menn af því að hylja fátæklega
hugsun og sljóa tilfinningu með orð-
skrúði og mælsku, enda kennir og áhrifa
þessarar austurlenzku ljóðlistar hjá
mörgum þeim sem bezt hafa ort á Vest-
urlöndum á þessari öld, og nægir þar
að nefna jafnólík skáld að öðru leyti og
Brecht og Pound.
Umsagnir um beekur
Þó er ekki rétt að líta á þessa Ijóðlist
eingöngu frá fagurfræðilegu sjónarmiði
og einblína á ytra form hennar sem
slíkt, því ekki má gleyma því, að það
á sér rætur í lífsviðhorfi Austurlanda,
sem er að sjálfsögðu frábrugðið mann-
hyggju Vesturlandabúa. Um þetta segir
þýðandinn:
„I raun og veru er japanska stakan
umfram allt ræktun sérstakra lífs-
hátta, og síðan er hún ljóðlist í til-
bót. Hún leitar að þeirri næmu veru-
leikaskynjun, sem hvarvetna á ljóð-
ræna fegurð vísa.“
Sú íþrótt sem liggur að baki ljóðanna
og þau geta kennt okkur felst í því að
sjá hið varanlega í andránni og eygja
vegu hins guðlega í hringrás náttúrunn-
ar, en hún er raunar nátengd þeim trú-
arbrögðum sem ríkja í Japan, hinum
svonefnda Zen-búddisma. Orðið „Zen“
útleggst „sjálfsíhugun", en merkir raun-
ar það að útmá allt sjálfsdekur og gera
hugann að sem tærustum spegli hins
ytra eða náttúrunnar. í stað þess að
troða tilfinningum okkar sjálfra inn í
náttúruna og manngera hana, eins og
okkur hættir tii að gera, og láta náttúr-
lega hluti vera tákn einhvers huglægs,
eru hlutirnir látnir tala sínu máli sem
slíkir til þess að seiða fram það and-
rúmsloft sem umlykur okkur og er mest
háð náttúrunni í þeirri mynd sem hún
tekur á sig hverju sinni, vetur sumar,
vor og haust.
Saga japanskrar ljóðlistar einkennist
engan veginn af sterkum sveiflum,
straumhvörfum og stöðugum nýjungum,
eins og bókmenntasaga Vesturlanda, og
ijóð frá áttundu öld eru vart frábrugð-
in ijóðum frá hinni tuttugustu, hvorki
að hætti né hugsun. Þau eru því ekki
381