Tímarit Máls og menningar - 01.11.1977, Blaðsíða 169

Lenínisminn og verkalýðsbreyfing vesturlanda
kennisetningu, heldur sannaði afl stað-
reyndanna þessum (...) tækjum fjöld-
ans, að uppreisn væri nauðsynleg, og
gerði þau að uppreisnartækjum.“9
Allt var þetta í mótsögn við þá skoð-
un Leníns, að sjálfkvæð virkni væri
ófullnægjandi, en fræðikenningin holdi
klædd í flokki væri ófrávíkjanleg nauð-
syn. Samt sem áður hélt Lenín fast við
það, „að ‘ráð’ og skyld fjöldasamtök
ncegfa ekki til að skipuleggja uppreisn.
Þau eru nauðsynleg til að fylkja fjöld-
anum saman, sameina k>nn fyrir átök-
in, koma tii hans einkunnarorðum hinn-
ar pólitísku forystu, einkunnarorðum
sem flokkurinn (eða flokkarnir sam-
eiginlega) gefa út. Einnig til að vekja
áhuga fjöldans og draga hann inn í bar-
áttuna. En ráðin nægja ekki til að skipu-
leggja öfl hinnar beinu baráttu eða
uppreisnina í eiginlegri merkingu þess
orðs.“10 Til að vera ósvikin varð upp-
reisnin að vera flokksframleiðsla.
Lenín viðurkenndi reyndar að verka-
mannaráðin 1905 hefðu í raun verið
„kím bráðabirgðastjórnarinnar og óhjá-
kvæmilega hefðu völdin lent í höndum
þeirra, ef uppreisnin hefði sigrað (því)
verður að leggja sérstaka áherslu á að
rannsaka skilyrðin fyrir vinnu þeirra og
árangri",11 Þótt það væri aðeins í fram-
hjáhlaupi, fékkst Lenín alltaf aftur og
aftur við vandamál flokks og ráða. Þó
að ráð, skipuð fulltrúum verkalýðs, væru
„ekki sjálfsstjórnunartæki verkalýðsins
og almennt séð ekki sjálfsstjórnunar-
tæki, heldur baráttusamtök með það
verkefni að ná sérstökum markmið-
um“,12 þá hafði hann ekkert á móti
því að „flokkur sósíaldemókrata taki
þátt í allraflokka ráðum verkalýðsfull-
trúa og ráðstefnum þeirra, svo og í
myndun slíkra samtaka, (...) (en) með
því skilyrði að hagsmuna flokksins verði
gætt til hins ítrasta og flokkur sósíal-
demókrata verði styrktur og festur í
í sessi“.13
Eftir 1906 hvarf frumkvæðið aftur
til flokkanna og verkalýðsfélaganna.
Endurbótasósíalistarnir, sem bjuggust
við borgaralegri byltingu, litu aðeins á
ráðin sem óþægilega bráðabirgðalausn
sem missa myndi tilverurétt sinn, þegar
hefðbundin verkalýðsskipulagning yrði
leyfð samkvæmt lögum. A annan veg
var þankagangur Leníns og bolsévika,
en þeir voru reiðubúnir til að grípa
völdin, jafnvel í kjölfar borgaralegrar
byltingar. Um leið og Lenín leit á sig
sem „framvörð“ öreiganna og verkalýðs-
stéttina sem „framvörð" þjóðbyltingar,
áleit hann að í pólitískri valdatöku
þyrfti auk flokksins skipulagsstofnanir
á borð við ráðin. En það var ekki fyrr
en 1917 að hugtakið „alræði öreiganna“
var skilið sem alræði ráðanna.
Febrúarbyltingin 1917 var einnig
árangur sjálfkvæðra uppþota, þó svo að
pólitískir flokkar og verkalýðsfélög ættu
þar stærri hlut að máli en 1905. Bylt-
ingin naut stuðnings frjálslyndra borg-
ara, og úr þeirra röðum var bráðabirgða-
stjórnin síðan mynduð. Við vaxandi
erfiðleika voru fulltrúar mensévika og
hægri þjóðbyltingarmanna teknir inn í
hana. Hin sjálfsprottnu verkamanna- og
hermannaráð viðurkenndu bráðabirgða-
stjórnina í fyrstu, en lentu síðar x átök-
um við hana. Pólitísku völdin voru að
hluta til í höndum stjórnarinnar og að
hluta til hjá ráðunum. Það var við þess-
ar aðstæður að bolsévikarnir komu fram
með vígorðið: „OIl völd til ráðanna!“
Stjórnin hafði ekki í hyggju að ganga
lengra í félagslegum efnum en sem svar-
aði möguleikum venjulegrar borgara-
legrar og lýðræðislegrar stjórnar. Hún
var því hvorki reiðubúin til að semja
391