Tímarit Máls og menningar - 01.11.1977, Blaðsíða 175

Lenínisminn
ingu sinni að verkalýðurinn væri ekki
fær um að grípa sjálfstætt til byltingar-
aðgerða, ræddi hann í Ríki og byltingu
um möguleikana á því „að losna við
„yfirstjórnina" og koma ríkisrekstrinum
undir stjórn öreiganna (sem ráðandi
sté-ttar)."28
Það ríki sem Lenín sá fyrir sér, var
samt hið bolsévíska ríki, sem gætir hags-
muna verkalýðsins og styðst við vopn-
aða verkalýðsstétt. Samkvæmt Lenín
gerir þetta ríki alla að ríkisstarfsmönn-
um og umbreytir þar með þjóðfélaginu
í eina skrifstofu og eina verksmiðu, þar
sem ailir vinna jafn mikið og hafa sömu
laun. Lenín veit að sjálfsögðu að Marx
taldi sósíalíska skipulagningu fram-
leiðslu og dreifingar ekki vera verkefni
ríkisins, heldur bandalags framleiðend-
anna, sem þróar samfélagið til stéttleysis
og gerir þar með ríkið óþarft. Lenín
áleit ríkið „deyja út“ með öðrum hætti:
„Frá þeirri stundu," ritar hann, „þegar
ailir þjóðfélagsþegnar eða a. m. k. mikill
meirihluti þeirra, hafa sjálfir lært að
stjórna ríkinu, hafa sjálfir tekið málefni
þess í sínar hendur, hafa náð taumhaldi
á hinum hverfandi minnihluta auðherr-
anna (...) og þeim verkamönnum sem
auðskipulagið hefur gjörspillt, frá þeirri
stundu tekur nauðsyn hvers kyns ríkis-
stjórnunar að hverfa."29 Með öðrum
orðum: Ríkið deyr ekki á meðan á ferli
samnýtingar (Sozialisierung) stendur,
heldur er það forsenda samnýtingarinn-
ar, og það ástand varir þar til mikill
meirihluti þegnanna hefur lært „að
stjórna ríkinu" og munur ríkis og sam-
félags þar með horfið. Samsömun flokks
og öreiga, alræðis flokksins og alræðis
öreiganna, var þannig víkkuð út og gerð
að samsömun ríkis og samfélags. Það
sem deyr, þegar stigi kommúnismans er
náð, er ekki ríkið sem grundvallarregla
og verkalýSshreyfing vesturlanda
um skipulagningu samfélagsins, heldur
einungis það alræði ríkisins sem orðið
er óþarft í stéttlausu samfélagi.
Það var sannfæring Leníns, að iðn-
væðing Rússlands væri ekki komin und-
ir frjálslyndri borgarastétt, heldur gæti
ríkið haft frumkvæði um hana með
engu síðri — ef ekki betri — árangri.
Miðstýrt vald til að skipa fyrir um efna-
hagsiegar og pólitískar aðstæður taldi
hann ekki einungis nauðsynlegt til að
vinna á öflum, sem væru sósíalisman-
um andsnúin, heldur leit hann svo á
að miðstjórnarvald væri óhjákvæmileg
forsenda nútíma iðnaðarþjóðfélags,
hvort sem það fylgdi kapítalískri eða
kommúnískri þróunarstefnu. Þó væri sá
munur á, að í kommúnismanum myndi
það ekki lengur þjóna neinni sérstakri
stétt, heldur samfélaginu sem heild, og
þess vegna fælust þar ekki lengur nein-
ar drottnunarafstæður. Þangað til væri
miðstjórnarvaldið birtingarform á alræði
öreiganna, og Lenín bjóst við að verka-
lýðurinn myndi samsama sig hinu bolsé-
víska ríki á nákvæmlega sama hátt og
þetta ríki samsamaði sig verkalýðnum.
Þessu var öðru vísi farið með bænd-
urna. Þeim varð ekki troðið í hina „einu
stóru verksmiðju", né heldur í hóp
„ríkisstarfsmannanna". Þeir höfðu gert
sína byltingu til að eigna sér jörð sem
einkaeign, hvað sem leið þeirri stað-
reynd, að allar jarðir voru þjóðareign
að nafninu til. Tilslakanir gagnvart
bændum voru það verð sem bolsévikar
urðu að gjalda fyrir ríkisvaldið. Þær
tryggðu sér að vísu pólitískan stuðning
bænda, en ekki efnahagslegan. Skipting
stórjarðeigna hafði skapað milijónir smá-
jarðeigna, sem framleiddu að miklu
leyti aðeins fyrir eigin þarfir. En jafn-
vel þeir bændur sem framleiddu fyrir
markað, veigruðu sér við að láta ríkið
397