Skírnir - 01.01.1974, Side 132

126 SVEINN SKORRI HÖSKULDSSON SKÍRNIR
Jöran Mjöberg leggur áherslu á þetta höfundareinkenni Gunnars
og telur hann meðal þeirra höfunda er fram hafi komið undir
merkjum fornleifafræðinnar og séð söguöldina framar öðru frá
menningarsögulegu sjónarhorni.17 I því sambandi nefnir hann
haugsetningu Arnar í Fóstbræðrum og hverja þýðingu uppgröftur
Ásubergsskipsins fjórtán árum áður en Fóstbræður komu út hafi
getað haft fyrir lýsingu Gunnars.
Þar sem sögulegar skáldsögur Gunnars eru fremur efni í heila
bók en stutta tímaritsgrein verður hér ekki unnt að fjalla að neinu
ráði um meðferð hans á heimildum sínum. Er nærri allt óskoðað
af þeirri ummyndun sögulegra staðreynda - oft fátæklegra - til
lifandi heildar skáldverkanna. Aðeins skal þó á nokkur atriði drep-
ið.
Meginrótin undir sögulegum skáldsögum Gunnars Gunnarssonar
eru íslenskar fornbókmenntir. Þekking hans á þeim í heild sinni auk
þeirra sérstöku verka sem hann nýtti í sögum sínum hefur að sjálf-
sögðu haft ómetanlegt gildi fyrir hann. Hér kom þó ekki aðeins til
þekking á fornum bókmenntum íslendinga heldur og á landi og
þjóð. Má þar nefna að áður en Gunnar samdi Fóstbræður fór hann
landveg úr Vopnafirði suður til Reykjavíkur svo að hann hafði
beinlínis reynt á sjálfum sér leið landnámsfólksins austan frá Álfta-
firði og Ingólfshöfða vestur með suðurströndinni.
Að því er tekur til aðal-söguþráðar Fóstbræðra þá er megin-
heimild Gunnars frásögn Landnámu og Flóamanna sögu af þeim
Ingólfi og Hjörleifi. I Jörð er aðalheimildin Landnáma og Islend-
ingabók en um minniháttar atriði hefur hann stuðst við sögur eins
og Egils sögu, Grettis sögu og Kjalnesinga sögu. Hvítikristur bygg-
ir fyrst og fremst á Kristni sögu og Þorvalds þætti víðförla en einn-
ig á Njáls sögu, Jómsvíkinga sögu og Ólafs sögu Tryggvasonar. í
Grámanni er aðalheimildin Þorgils saga og Hafliða í Sturlungu.
Svo mjög sem Gunnar kryfur trúarhugmyndir og siðaskoðanir í
þessum sögum gefur auga leið að eddukvæði og Snorra-Edda hafa
verið honum mikilvægur grundvöllur við sköpun hans á hugmynda-
heimi heiðinna manna.
Það er sameiginlegt einkenni þeirra fornu rita sem Gunnar not-
ar í sögulegum skáldsögum sínum hve stuttorðar frásagnir þeirra
eru. Þær bregða upp örskotsmyndum, fáeinum meginlínum, en ann-