Skírnir - 01.01.1974, Page 216
210
JAKOB BENEDIKTSSON
SKÍRNIR
vísu er Naddoddur ekki nefndur þar, enda segir Sturla aðeins að
„sumir“ nefni hann til.
Hér skal þetta atriði ekki rætt frekara, en mér virSist aS enda
þótt Sveinbjörn hafi bent á vissar veilur í röksemdafærslu Jóns
Jóhannessonar, og þá einkum um afstöðuna til Olafs sögu Gunn-
laugs munks, þá hafi hann ekki komizt lengra en að setja fram til-
gátu sem er hugsanleg en engan veginn sönnuS. Hinsvegar hefur
hann rétt fyrir sér í því aS Sturlubók og Hauksbók eru „histori-
serade och kristnade“ í samanburSi við Melahók, hvort sem þá
breytingu ber einvörðungu að rekja til Gunnlaugs munks eða ekki.
Kenning Sveinbjarnar um samhengi gerðanna skiptir sem betur
fer litlu máli fyrir rannsóknir þær sem hann birtir í síðari köflum
bókarinnar. Melabók er eftir sem áður fulltrúi elztu varðveittu
gerSarinnar af Landnámabók, og viS hana verSur framar öllu að
miða þegar leitazt er við að gera sér grein fyrir upphafi Landnáma-
bókar.
I öðrum meginkafla bókarinnar ræðir höfundur samband Is-
lendingabókar og Landnámabókar svo og tengsl annarra rita við
texta Landnámabókar; og aS lokum rekur hann frásagnir Land-
námabókar af eldgosum og leggur áherzlu á aS Heklugossins 1104
sé þar hvergi getiS. Af öllu þessu eru síSan dregnar ályktanir um
aldur Frum-Landnámu. í þessum kafla er bent á ýmis athyglisverS
atriSi sem hafa ekki áSur veriS rædd í sambandi viS Landnáma-
bók. Má þar ekki sízt nefna þj óSveldislögin og ýmsar þýSingar er-
lendra rita, en milli þeirra og Landnámabókar liggja tengsl á báSa
vegu, og má af því marka samband Landnámuhöfunda viS erlendan
og innlendan lærdóm sinnar tíSar. I því sambandi ræSir Sveinbjörn
um fjórSungsformálana og eftirmálann í Melabók og bendir rétti-
lega á aS þeir séu aS verulegu leyti sniSnir eftir erlendum fyrir-
myndum, og sé því lítiS upp úr þeim leggjandi efnislega, hvorki
varSandi tímasetningu né skoSanir höfundar.
Um aldur Frum-Landnámu heldur Sveinbjörn því fast fram aS
hún hljóti aS vera eldri en íslendingabók. Helztu rök hans fyrir því
eru: 1) líklegt er aS Kolskeggur hinn fróSi, sem „sagSi fyrir“ um
landnám í AustfirSingafjórSungi, hafi veriS eldri en Ari; 2) Ari
tilfærir í íslendingabók fjóra landnámsmenn, einn úr hverjum
fjórSungi, en þaS bendir til þess aS til hafi veriS Landnámabók,