Skírnir - 01.01.1974, Page 233

SKÍRNIR
RITDÓMAR
227
ingarnar sjálfar, reynir mest á beinan fróðleik sem bókin miðlar, en hann er
ekki mikill. I þættinum um höfundana eru teknar saman ýmsar upplýsingar
um skáldin í bókinni, þetta 4-6 línur um hvern og einn sem sýnist mjög hæfi-
legt. En því miður fjallar ekki nema svo sem hálf önnur lína af þessum texta
um skáldskap þeirra, getið er fyrstu Ijóðabókar hvers um sig og fjölda útgef-
inna bóka síðan. Annars er þama fróðleikur sem engu varðar, um fæðingar-
stað höfundanna, nám og starf. Meira gagn hefði verið að vitneskju um helstu
ljóðabækur þeirra hvers og eins, og sér í lagi um úrvalssöfn úr Ijóðum þeirra,
ef til eru, ásamt örstuttri greinargerð fyrir bókmenntasögulegri stöðu þeirra og
helstu formseinkennum. I efnisyfirliti er getið um heiti hvers kvæðis á frum-
máli, en vert hefði verið að geta einnig þeirrar Ijóðabókar, með útkomuári, þar
sem kvæðin birtust fyrst. Þetta hefði einnig verið unnt að greina í meginmál-
inu, aftan við hvert kvæði. Hér skiptir mestu máli að ekki er hægt að finna
kvæði á frummáli eftir tilvísun í Norrænum Ijóðum. Engu hefði það heldur
spillt að einhverstaðar í bókinni væru talin saman nokkur handhæg úrvals-
söfn nútímaljóðagerðar í löndunum fjórum.
I formála sínum freistar Hannes Sigfússon þess á einum 15 bls að gera
grein fyrir sögu nútíma-ljóðagerðar á Norðurlöndum í heild. Slík greinargerð
getur að mínu viti haft mikið kynningargildi einmitt af því hvað hún er stutt.
Og þótt einkennilegt megi virðast er þetta djarflegt tiltæki: mér vitanlega
hefur það ekki áður verið reynt að fjalla þannig um norrænar bókmenntir sem
eina heild. Ekki einu sinni í hinni nýlegu stóru bókmenntasögu, Nordens
Litteratur, þar eru yfirlitsgreinar ritstjórans aðeins samantekt á helstu efnis-
atriðum í köflunum um bókmenntir hvers lands um sig. Það verður að meta
fyrir hvert land hvort aðferð Hannesar Sigfússonar eigi rétt á sér - hvort ljós-
ara verði með þessum hætti en ella hvað gerist í bókmenntum hvers lands, og
þó sér í lagi hvort í slíkri greinargerð komi í rauninni fram það sem mestu
skiptir í bókmenntum hvers lands um sig. Sé ekki svo sýnir formálinn aðeins
að afstaða Norðurlanda innbyrðis í bókmenntalegum efnum skiptir minna
máli en afstaða þeirra hvers um sig til annarra landa og umheimsins. En þá
er líka úti um kynningargildi formála með þessum hætti.
En markmið hinnar bókmenntasögulegu greinargerðar í formálanum hlýtur
þó í fyrsta lagi að vera að gera nútíma-ljóðagerð, sem svo oft hefur verið
kölluð óskiljanleg, sem aðgengilegasta fyrir lesanda. Þetta mistekst Hannesi
Sigfússyni sumpart af því hversu eindregið sögulegt sjónarmið hann leggur
á efnið. Þótt íslenskir lesendur hafi mikinn áhuga á sögu væri þeim meira
gagn í öðru efni en langri greinargerð um hver fyrstur varð til að yrkja
„nútímaljóð" í hverju landi fyrir sig. Hér hefði í staðinn verið vert að leggja
áherslu á helstu viðfangsefni skáldskaparins og á miklu nánari greinargerð
fyrir nútímalegu ljóðmáli, tam. út frá viðteknum lykil-hugtökum eins og
splundrun hefðbundins gildismats, existensíalisma, samviskukreppu, leit að
upprunaleika osfrv. Varla verður neinn betri lesandi af þeirri kenningu
formálans einni saman að styrjöld og byltingu þurfi til að nútíma-ljóðagerð
verði til. Og hún hrekkur heldur ekki til að skýra það að öll Ijóðagerð á