Skírnir - 01.01.1974, Page 242

236
RITDÓMAR
SKÍRNIR
4
Það hefur komið í minn hlut að ræða nokkrum orðum um efnið frá Finn-
landi í hinu stóra þýðingasafni Hannesar Sigfússonar, Norræn Ijóð 1939-
1969; það eru ljóð bæði finnskumæltra og sænskumæltra skálda. Þetta við-
fangsefni verður erfiðara en ella vegna þess að Hannes getur þess hvergi
eftir hvaða þýðingum þeirra hann hafi þýtt ljóð hinna finnskumæltu skálda
í bókinni, og þess er hvergi heldur getið í hvaða bókum höfundanna Ijóð-
in fyrst birtust. Þó má sjá að sum finnsku ljóðin hefur Hannes þýtt eftir
sænskri þýðingu í safnritinu Ny jinsk lyrik (1960). En önnur finnsk Ijóð í
bókinni hef ég aðeins getað borið saman við frumtextann sjálfan.
Hér verður fjallað um skáldin í tvennu lagi og fyrst um meirihlutann,
finnskumæltu höfundana. Um skáldavalið úr báðum málum er það að segja
þegar í stað að það er dæmigert um nútíma-ljóðlist í Finnlandi. Vitaskuld má
nefna fleiri höfunda til sem vel ættu heima í bókinni og kannski hefðu orðið
þar fulltrúar annarra strauma í ljóðagerð en hér koma fram. En Hannes segir
sjálfur að val Ijóðanna hafi að mestu leyti ráðist af persónulegum smekk
þýðandans, og við því er í sjálfu sér ekkert að segja.
Skáldkonan Helvi Juvonen, sem lést árið 1959, fertug að aldri, er fyrst
finnsku skáldanna. Ljóð hennar eru þýdd eftir Ny finsk lyrik. Mér virðist að
Hannes Sigfússon fari sumstaðar óþarflega frjálslega með ljóð Juvonens, sem
spillir réttum skilningi ljóðanna, en ónákvæmni hans kann sumpart að
stafa af sænsku þýðingunni sem hann notar. En því miður er ekki rúm
til að rekja hér dæmi þessa. Sumstaðar verður þó orðalag Hannesar eins og
af sjálfu sér líkara finnska frumtextanum en sænsku þýðingunni; og stafar
þetta af eftirtektarverðri líkingu sem er með finnsku og íslensku, tiltölulega
frjálsri orðaröð í báðum málum, sem ekki þekkist í sænsku. Einkum finnst
mér að Hannesi hafi tekist vel þýðing eins af hinum kunnari Ijóðum
Juvonens, Eg gef (bls 248) - og þar kemur þetta málfarsatriði einmitt skýrt
fram. Kvæði hennar ættu raunar að vera auðþýdd einmitt vegna þess hve
málfarið er einfalt og ljóst, þótt Ijóðin lýsi þungbærri lífsreynslu.
Eeva-Liisa Manner, hin þróttmikla skáldkona, á í bókinni langan Ijóðaflokk,
JarSlög (bls 258-265). Sænsk þýðing hans (í Ny finsk lyrik) hefur heppnast
sæmilega, enda yrkir Manner á skýru og rökvíslegu máli, þótt hún sé margorð
og gefin fyrir sjaldgæft orðafar. I íslensku þýðingunni koma fyrir óviðkunnan-
leg skáldaleyfi og nokkrar beinar villur. Engu að síður ber hún að mínu viti
af hinni sænsku að þrótti. Hér nýtur sín til hlítar ímyndun og orðlist Hann-
esar Sigfússonar í þýðingunni.
Einnig ljóð Paavo Haavikkos, eins af brautryðjendum Ijóðræns módernisma
á finnsku, eru þýdd úr fyrrnefndu safnriti. Þótt þýðandi þeirra á sænsku sé
sjálfur einn af fremstu sænskumæltum nútímaskáldum í Finnlandi, nýtur hann
sín ekki sem skyldi við ljóð Haavikkos. Bæði verða honum á beinar villur, og
það er að sjá að hann beri ekki skyn á öll blæbrigði málsins í finnska frum-
textanum. Það má ætla að þýðingar Hannesar hafi þess vegna fjarlægst bæði
hljóðfall og merkingu málsins í texta Haavikkos meir en ef hann hefði getað