Fróðskaparrit - 01.01.1981, Blaðsíða 208

216
Sambandið føroyinga og útlendinga millum
Nær man siglingin tá vera steSgað? NakaS vist vita vit ikki enn.
Men nevnt má verSa taS, iS vit vita.
í 1545, tá iS Kristian kongur III beyS báSum teimum stríSandi
pørtunum í Bjørgvinjar-handlinum (umboSsmonnum fyri Bjørgvin-
jar-handilin øSrumegin, andstøSumonnum teirra og norSmonnum
hinumegin) til semingsfundar í Odense, enda norSmenn og hinir and-
støSumenn handilsins ábreiSslur sínar viS at kasta kantórinum fyri
taS ólíkliga beistalevnaS, sum fram fór á Bryggjuni. BanniS fyri,
at starvsmenn viS kantóriS sluppu at giftast, so leingi teir arbeiddu
í Bjørgvin, bar viS sær eitt skøkjulevnaS, sum týskurin hevSi ikki
tolaS heima hjá sær sjálvum. Mótparturin svaraSi aftur, at eisini
honum var hetta ónæriliga líviS hart ímóti. Men taS lá heilt undir
valdi norsku myndugleikanna at forSa fyri, at unglingar sluppu at
reka hetta ósømiliga levnaS. TaS gjørdist best viS at hindra skipum
ár Hetlandi og Føroyum í at flyta so nógv slettut (»løsaktige«) konu-
fólk viS sær til Bjørgvinjar. Schreiner vísir eisini í hesum sambandi
á skjal frá miSjuni á 16. øld, iS sigur, at skipini úr Hetlandi vanliga
førdu viS sær »arbetzdrenge og piger«, sum fyri ein part vóru »tienst-
løse«. Pagel (1965) málber seg um hetta sama viS at siga taS vera
manna søgn, at úr nógvum ymiskum landspørtum í Noregi, enntá
úr Føroyum, komu heil skip viS skøkjum til Bjørgvinjar3. Yvirhøvur
var um hetta mundiS og eitt sindur seinri »ein heil útbygd av Føroy-
um í Bergen« (sum Jacobsen 1952 tekur til í ritgerS síni um Liber
Bergensis Capituli, dagbók Absalons Pederssøn fyri tíSarskeiSiS
1552—72). Men um føroyingar ella hetlendingar sjálvir áttu skipini
verSur ikki sagt.
Alla 16. øld út er handilin nú miSsavnaSur hjá einstøkum hand-
havarum, annaShvørt býum ella meir og minni einstaklinga feløgum.
Hóast Hansa-veldiS í 16. øld varS bast í Noregi, og norski handilin
so líSandi aftur kom í hendurnar á norSmonnum, so fótaSu norsku
keypmenninir í Bjørgvin sær ongantíS rættiliga aftur í handlinum
viS Føroyar. 1 1553 fáa danir og norSmenn fríari ræsur, 1556-69 er
handilin beinleiSis undir kongi. Absalon Pederssøn skrivar í 1564, at
h. 1. marts »drage kongens skib, det islandske oc feriske her i fraa«
og 10. apríl 1567 »kom ind feriske skibet« (tey upprunaligu tvey
skipini, sum føroyingum vóru lovaS 300 ár harfyri vóru nú bara