Skírnir - 01.01.1886, Blaðsíða 9

ALMENN TÍÐINDI.
11
«þjóðarinnar> nafni, og það allt kallað uppkvæði «þjóðarvilj-
ans», sem náði fram að ganga fyrir atkvæðaafl fiokkanna. Höf.
segir svo megi að kveða, að kenningarnar frá 1789 hafi leitt
tvö jafnborin systkini til ríkis, frelsið og jöfnuðinn, enn hið
síðarnefnda hafi orðið hlutskarpara og steypt viða hinu frá
völdum er fram sótti. Vinir sanns frelsis hafi því opt orðið
að spyrja, hvað af því væri orðið. Jafnsnillingar lýðveldisins
gáfu þeirri spurningu lítinn gaum, þeir áttu nóg að vinna, er
þeir gegndu. boðum «þjóðarviljans», og hjer hefir verið dýrt
drottins orðið, engu síður enn áður, er það kom frá veldis-
stóli einveldishöfðingjanna. Já, hinn svo kallaði þjóðarvilji
hefir ekki sjaldan gerzt ómildur höfðingi. Einveldisdrottnarnir
voru umhorfnir gæðingum sínum og smjöðrurum, en þær sveitir
eru hvergi þunnskipaðar, sem þyrpast um forustuskörunga lýð-
veldisins með auðmýkt og lotningu og beiðast-af þeim embætta
og allskonar hlunninda. Á hití þarf ekki að minnast, að þeir
skörungar eða lýðvaldshöfðingjar sjálfir hljóta að tala mjúklega
og lotningarlega fyrir lýðnum á öllum stöðum um hátign fólks-
ins eða þjóðarinnar, hennar fortakslausa rjett og vald.
Prjedikarar frelsis og lýðveldiskenninganna hjeldu því
lengra fram, að þegar allir ættu sinn þátt í löggjöf og landstjórn,
þá hlyti og í allra þarfir að verða unnið, en höfundinum veitir
hægt að sýna, hver heilaspuni þetta hefir reynzt að svo stöddu.
þingin ljetu sjer ekki nægja löggjafarvald sitt, fjárráð og til-
sjón með stjórn ríkisins, þau vildu sjálf stjórna, hafa tögl og
hagldir í öllum málum, og þá sjerílagi fulltrúa — eða lýðkjörna
deildin, og ársseta þingsins varð svo að einskonar aðalfundi
eða ársfundi þegnfjelagsins, þar sem kalla mátti að stjórnar-
valdið sæti á pallbekkjum áhlýðenda.*) En þar sem svo er
komið, er jafnan fá stig að feta til alræðisvalds einstakra
manna (césarisme). Eða með öðrum orðum: lýðveldinu hættjr
*) Vjer verðum að gjöra þá athugasemd, að þetta efniságrip kemur f
búningi «Sldrnis>, en ekki ritgjörðarinnar, og bætum því við um
leið, að höf. hennar virðist sjerílagi liafa haft sjer fyrir augum
ástandið og stjórnarfarið á Frakklandi.