Skírnir - 01.01.1886, Blaðsíða 12

14
ALMENN TÍÐINDI.
Um sósíalismus.
Vjer vitum frá sósíalistum fátt nýtt að segja. Vjerhermd-
um það i fyrra eptir frakkneskum manni (Léon Say),að sósíal-
ismus væri kominn í vanþrif á Frakklandi, og svo horfðist helzt
til, að hann eigi þar litillar uppreistar von. þetta hefir mest
orsakazt af sundurleitni þeirra og flokkadeilum. Hjer kennir
margra grasa, og á meðal hinna margháttuðu flokka ber mest
á óstjórnarmönnum (anarkistum), gjöreyðendum (níhilistum) og
guðleysingjum (aþeistum). þessir flokkar eru hinir fjölskipuð-
ustu, og sjá jafnan svo fyrir, eða forsprakkar þeirra, að á fund-
um verkamanna í París og öðrum stórborgum lendir allt' í
rifrildi og áflogum, og þeim út hrundið sem hóflega vilja mæla
eða tala i gegn stóryrðum og fáryrðum höfuðgarpanna. I raun
og veru eru sósíalistar ekki það lengur á Frakklandi sem þeir
voru í öndverðu og nokkuð fram eptir, forustumenn þeirra
prjedika ekki jafnaðarkenningar fyrir fólkinu að fornu fari, en
skipa mönnum í flokka til pólítiskra byltinga, eða berjast fyrir
þeim nýmælum á þinginu, sem mestri umturnun geti valdið.
Utanþings leiðist öllum þjóðhollum og dugandi mönnum funda-
brak þeirra, og þó tala þeirra hafi aukizt á þinginu við síðustu
kosningar, er von að þar dragi til ens sama, ef eigi á illa að
fara, og að verknaðarfólkið sjái, hve litill árangur því hefir
orðið að frammistöðu þeirra. Nú er líka minna ritað enn fyr
á Frakklandi um eða út af sósíalismus, eða um endurskipun
þegnfjelagsins eptir frumhugsunum jafnaðarfræðinganna. Að
vísu er um þau efni ritað, en ritin þykja ekki taka hinum eldri
fram og ekki svo alþýðlega samin sem mennkjósa. Sá dómur
er t. d. lagður á bók eptir heimspeking, Alfred Fouillé að
nafni, «Sameign og lýðveldi (La Propriété sociale et la Démo-
cratie)», og sú kenning er ekki ný, að sameign (á landi eða
lóðýi mundi gefast betur enn sjereign einstakra manna. f>að
nýja sem ritið fer fram á er það, að leigugjald af peningum
skyldi af tekið með lögum, en á móti þeirri kenningu hafa
margir fjelagsfræðingar risið og sagt, að þetta væri hið sama
og að óhelga alla eign. Geta má og rits eptir annan mann