Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 74

170
Visindastörf Jóns Sigurðssonar.
Sagt er og að Jón hafi átt töluverðan (— ef til vill
mestan —) þátt í formálanum fyrir orðabók Eiríks Jóns-
sonar (1863), sem er líks efnis.
Að Jón hafi og haft huga á öðrum rannsóknum
snertandi forn fræði íslands, auk hinna bókfræðislegu,
sýnir tillaga sú, er hann bar fram á fundi Fornfræðafé-
iagsins 7. maí 1854, um »að láta gera rannsóknir á Is-
landi um forna staði og fornmenjar«. Tiilagan var sam-
þykt, en aldrei komst hún í framkvæmd.
Eins og sýnt hefir verið hér að framan hóf Jón Sig-
urðsson snemma afskifti sín af málum Islands, bæði i
stjórnmálum þess og öðrum þarfamálum. Til þess að
geta náð í landa sína og flutt þeim kenningar sínar og
hvatningar, þurfti hann á málgagni að halda. Um svo
kölluð »dagblöð« var ekki að ræða. Fjölnir tórði að vísu,
en Jóni samdi aldrei vel við þá Fjölnismenn; þeir vildu
belst líta á lífið eins og það ætti að vera eftir þeirra
skoðun, þeir voru »ídealistar«; Jón var aftur á móti af
alt öðru bergi brotinn. Hann leit á lífið eins og það var,
skildi kjör þess og takmörk, og vildi alla tíð hegða sér
eftir því. Hann var »realisti«. Ekki svo að skilja þó,
sem hann væri hugsjónalaus maður. Barátta hans fyrir
stjórnfrelsi íslands faldi einmitt í sér hugsjón og hátt
mark, en hann vildi vinna fyrir henni blátt áfram og
halda sér sem mest við jörðina, iúta kröfum lífsirs og
skynseminni. Jón var þjónn almennrar, ofsalausrar skyn-
semi alla sína æfi. Allar gandreiðir voru honum fjarri
og voru honum andstyggilegar fjarstæður. Eitt atriði sýn-
ir best muninn á honum og Fjölnistnönnum í þessari
grein, það, að þeir vildu fá alþingi — það vildi Jón líka
— og halda það á Þingvelli; en því var Jón
nlveg mótfallinn, ekki af því að hann vantaði þjóðrækni
og þjóðernistilfinningu (sem sumir hefðu sjálfsagt brugðið
honum um nú á dögum), heldur af því að hann sá og
vissi, að það var í mesta lagi óþægilegt eftir kröfum þá-
tímans, með öðrum orðum: með öllu ópraktiskt. Sem bet-
ur fór vann hann sigurinn. En þetta ásamt öðru leiddi