Skírnir - 17.06.1911, Síða 202

298
Endurminningar um Jón Sigurðsson.
æfi; hún varð vegna gjaforðs síns fremsta konan hjá heilli
þjóð Hún fekk að vera með þessum manni, að unna
honum, og bægja frá honum öllum óþægindum í meira en
heilan mannsaldur. Hún fekk að hjúkra honum veikum,
og loka augum hans með eigin hendi. Síðan þegar hann
var dáinn, þurfti hún ekki að lifa lengur sjálf, en gat
lagst strax í gröfina við hliðina á honum, sem fyrir henni
hafði verið öll veröldin og lífið. — »Ek var ung gefin
Njáli, ok hefi ek því heitit honum, at eitt skyldi ganga
yfir okkr bæði« — sagði Bergþóra.
4. Skoðanir.
Þegar Forseti hóf baráttu sína fyrir verzlunarfrelsi
landsins við allar þjóðir — fyrir 1854 hafði verzlunin hér
verið leyfð dönskum þegnum eingöngu — og fullkomnaði
verk Jóns Eiríkssonar, hafði hann lesið verzlunarsögu Is-
lands alveg ofaní kjölinn og spjaldanna milli. Hann bygði
það, sem hann hefir skrifað um einokunarverzlunina gömlu,
algjörlega á ritgjörð dansks manns Gyðinga ættar, sem
hét Nathanson, og ritgjörð Nathansons var algjörlega lögð
til grundvallar við háskólann, hjá þeim prófessor, sem
hélt fyrirlestra um íslenzku verzlunina, en það var Will-
iam Scharling. Þegar verzlunarsagan var honum fullkunnug
orðin, barðist hann fyrir verzlunarfrelsi við allar þjóðir,
og leiddi það mál til sigurs 1854. Hagnaður landsmanna
af verzlunarfrelsinu verður ekki reiknaður með vissu síð-
an, en það mun vera óhætt að áætla hann 10% af að-
fiuttri vöru, eða sem næst 30 miljónir króna, og á
útfluttum vörum má áætla hann alt sem komið hefir inn
fyrir fé á fæti og hesta — hvorugt keyptu Danir áður —
sú fúlga verður nálægt 20 miljónum króna. Ágóði lands-
manna af verzlunarfrelsinu verður til þessa dags hérum-
bil 50 miljónir króna. Þetta sáu menn ekki, en menn
höfðu grun um hitt, að forseti væri skuldugur, og eyðslu-
samur, og mætti þess vegna ekki koma nálægt fjármálum
þessa lands, en fjármálaspekin væri á svo háu stigi bæði
hjá bændum og embættismönnum.