Skírnir - 17.06.1911, Blaðsíða 112

208
Jón Sigurðsson sem stjórnmálamaður.
Það höfðu engir búist við þessum málalokum; þó
Jón Sigurðsson beitti sér af alefli fyrir málinu, þá datt
mönnum þó ekki í hug, að hann mundi hafa yfirtökin;
því segir Jón Guðmundsson svo: »En hvað sem menn
segja að öðru leyti með og móti afdrifum málsins á þing-
inu, þá þorum vér að fullyrða, að fæstir landsmanna,
hvort heldur utan þings eða þingmenn sjálflr munu hafa
búist við þeim málalokunum, sem urðu, fyr en þau dundu
yfir eins og þrumuveður upp úr heiðríkju í lok ályktar-
umræðu málsins'1). En væri Jón Guðmundsson forviða
yfir þessum endalokum, var hann ekki minna forviða yfir
því, að Jón Sigurðsson og flokksmenn hans skyldu hafa
getað fengið af sér að eyðileggja málið, því hann heldur
svo áfram: »En allra síst mundi hafa verið búist við þessu
úrræðinu af þeim þingmannaflokknum, sem jafnan hefir
verið talinn hinn frjálslyndari flokkurinn bæði utan þings
og á þingi, og jafnan hefir haldið því fram, að sjálfsfor-
ræði landsins væri aðalhyrningarsteinninn undir þjóðfrelsi
voru, og öllum verulegum viðgangi og framförum lands
vors«. Um allar þessar aðfarir kenuir hann Jóni Sigurðs-
syni og beinist að honum með allsterkum orðum, en áður
lýsir hann Jóni Sigurðssyni og framkomu hans að undan-
förnu, og þar sem sú lýsing er eftir gagnmerkilegan mann,
og auk þess samherja Jóns þá í full 20 ár, og af því hún
ennfremur ber á sér svo mikinn sanngirnis og réttlætis-
vott, þó hún sé rituð af manni,sem í það mund er honum
sárgramur, þá þykir vel hlýða að tilfæra orð hans:
»Verður það þá eignað eður þakkað nokkrum manni þess-
arar aldar, að alþingi Islendinga var stofnað, öðrum en
þessum eina forvigismanni íslendinga á 19. öldinni? Get-
ur það átt heima við nokkurn annan íslending þessarar
aldar, sem sagt hefir verið opinberlega um þennan eina
og sama ágætismann »hann hefir —- í þessi 20 ár, sem
alþingi hefir staðið — leitt það í barndómi þess, treyst
það og stefnt því á réttan veg«? Verða nokkrum manni
') Þjóðólfur XYIII. bls. 34.