Norðurfari - 01.01.1849, Page 59

FRELSIS HREIFINGARNAR.
61
og fyrir norðan hann á Belglandi 1| millíón, og tala þeir enn líka
Keltnesku. En hvergi eru þó þessar mállýzkur annaS enn al-
inúga mál; ritmálíð og mál hinna menntuðu er allstaðar Frakkneska,
sem alþýða líka ^alltaf er aS taka upp meir og meir. A Bretlandi
hinu mikla og Irlandi cr Enskan það, sem Frakkneskan er í
hinum löndonum. Af næstum 8 millíónum keltneskra Ira kann
ekki helmingurinn lengur aS tala gamla Irsku, og svo öánægðir
sem Irlendingar yfir höfuS eru með Englendinga, þá brínla þeir
þeim þó aldrei um þaS, að þeir hafi útrýmt máli þeirra: áköfustu
skammarræður sínar um Breta hjelt O’Connel á hreinni Ensku. Gæ-
lir eða Fjalla-Skotar (Hálendingar) tala reyndar ennþá Gælsku,
en líka hjá þeim er Enskan að útbreiðast; þeir eru eitthvaS um
eina mlllíón manna. Sama er að segja um þá, sem enn tala mál
fornuBretaá Englandi, Wa les m en n í Wales (lirellandi, sem Forn-
menn kölluðu) og Kymbra i Cumberland og Westmoreland; þeir
eru rúm 800000 manns, en alltaf að verða enskari og enskari
og leggja niður hiS keltneska mál. Að svo hafi gengiS almennt á
Englandi, að Bretar hafi tekið upp Engil-Saxnesku en ei veriS
útrýmt allstaðar, má sjá á Cornwall, þar sem allt fólk talaði
Kymbrsku fram á nýrri aldir þó enginn þar nú kunni það mál
lengur.
Næst á eptir Keltum teljum vjer Letta, því þaS virSist svo
sem forlög heggja sjeu lík. Lettar voru líka einu sinni voldug
þjóð, þegar Lithaugamenn stofnuðu hið mikla ríki, sem um stund
ógnaði bæði Rússlandi og Póllandi. Af þeirra ætt voru hinir fornu
Prússar , sem nú ekkert er eptir af nema nafnið eitt, og eitthvað
157100 manna i Gumbeníu umdæmi á Austur-Prússlandi, og eru þar
kallaðir L ith a u gam enn. 1 hinu rússneska ríki eru og 1,300000,
sem enn bera þetta nafn, þó ríki þeirra sje nú löngu horfið;
það kom að eins upp setn snöggvast, cins og alda á ólgusjó, til
að skilja milli Pólverja og Rússa, en ólán Póllands vildi ei að
það skyldi standast lengi, svo Rússland gæti því fyrr gleipt það;
og nú verða Lithaugamenn varla skildir frá Rússuin eða Pólver-
jum þar sein þeir búa, í landstjóradæmonum Augustowo, Wilna
Grodno og hjeraðinu Bialystok. Oblandaðra er hið lettneska þjóð-
erni Kúra á Kúrlandi (300000), og Letta (í þrengri merkingu)
á Liflandi (400000); en þar, eins og annarstaðar í Austursjáar-
löndonum, er menntanin og bókmál þýzkt síðan Sverðriddararnir
drottnuðu þar, að svo miklu leiti sem Rússneskan nú ei er farin
að koma i staS þess.
Baskar eru þjóð fyrir sig af ind-cvrópeisku kyni, en ekki
af neinni af þeim þjóðaættum, sem vjer hingað til höfum talið.
Menn hjeldu rcyndar lcngi að þeir væru keltneskrar ættar eins
og aðrir frumbúar Spánar, en W. v. Humboldt hefur af máli
þeirra Ijóslega sannað að það geti ei verið. Eptir áliti hans eru
þeir af ætt Semíta og mál þeirra skylt Föniziumanna og Kopta,
en Ibcrar fornu eru forfeður þeirra. þieir voru líklcga komnir