Norðurfari - 01.01.1849, Page 154

156
MORBUtlFAKI.
liestheldar. |>essu átti Windischgrátz það einkum að þakka, að
honum gekk svo vel framan af þangað til hann kom til Pesthar;
cn þá segja menn bann hafi dregið of lengi að leggja á stað til
Debreczin og reyna að komast yfir Theiss. fiegar áleið veturinn
og leysingar byrjuðu, varð allt betra fyrir JNlagyara, og þá var
það líka sem þeir brutust fram úr öllum áttum á hcstuin sínum.
Og þtí lítur svo út sem þeir fremur hafl unnið Austurríkis-
menn með seiglu og kænsku enn i eiginlegum bardögum: fyrir
utan tvær eða þrjár aðalorrustur var aldrei getið um mikla bardaga
— en þeir gengu þá og riðu sundur og saman. Hershöfðingjar
þeirra kunnu að fara svo að, að fjandmennirnir aldrei vissu hvar
þeir fóru, fyrr enn þeir allt í einu steyptu sjer yfir þá eins skriða
úr fjalli. Fremstir í ílokki og ötulastir voru þtí æfinlega hinir
víðfrægu húzzarar; “hugsandi hvorki nm himin nje jörð” kærðu þcir
sig lítt um dauða sinn, en komu aðþjtítandi eins og hvirfilvindur,
riðu allt, sem fyrir varð, um koll, eða hjúggu niður, og snjeru svo
aptur eins og elding, áður enn nokkur gæti fest höndur á þeim, til
þess títrauðir að búa sig undir nýtt áhlaup. Jafnvel hinir svo
nefndu Czikos-huzzarar, sem ekki voru annað enn smalamenn
og bændur, er ekkcrt kunnu að reglulegum hernaði, en ftíru í
stríðið rjett eins og þeir sttíðu, urðu Austurrikismönnum svo
voðalegir að þeir skulfu við nafn þeirra. ýjeir riðu berbakt, og
stundum taumlaust inn í óvina fylkingarnar og rufu þær allar
þó þeir ei hefðu önnur vopn enn ljá eða eitthrert verkfæri, sem
þeir höfðu fengið sjer, langa svipu og vað til að flegja utanum
menn og draga þá ofan af hestonum með. fiessi aðferð var svo
ný og óvenjuleg, að margir sttíðu agndofa af ótta, og á meðan
þeistu hinir á burt, eptir að hafa komið rugli á fylkingar tívinanna og
rutt veginn fyrir reglulega liðið, og ef hestur var skotinn undan nokk-
rum þeirra á þeirri reið, þá gerði sá sem á sat ei annað enn að stökkva
á bak fyrir aptan cinhvern af laxmönnum sínum. En vjer getum
ei sagt frádugnaðiog hreysti hverrar einstakrar hermannategundar:
ákafinu var svo mikill í öllu ftílkinu til þess að taka þátt í frels—
isstríðinu, að jafnvel konur hertigjuðust, og vjer höfum áður
sagt að höfðingjar spöruðu þá ei heldur fje sitt. Ein auðug greifafrú
útbjó á sinn kostnað heila húzzarasveit, og systir hennar var sjálf
fyrir liðinu. Önnnr ung stúlka hafði fengið sjer húzzarabúning og
fór í stríðið með bróður sínum; í einni orrustu var henni svo
mikil hætta búin af hestmanni úr óvinaliðinu, sem hafði reitt upp
sverð sitt til að höggva hana banahögg, að bróðir hennar reið að
í snatri til að forða henni; en hún beygði sig áður lipurlega undan
högginu og sagði brosandi: “•Félte tobi ében nem, testver, egy
magam” (“vertu óhræddur bróðir, hann er ekki nema einn”). Allt
fólk í Pesth var í nákvæmasta sambandi við stjórnina í Debreczin,
og menn fundu þar jafnvcl opt um morgna prenntaða seðla útdreifða
uni göturnar með fregnum og boðum frá Kossuth og hans mönn-
um, án þess Windischgrátz þó nokkurn tíma gæti komist að,